Page 137 - Konu Özetleri TYT Fizik

FİZİK

KONU BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ
ÖZETİ
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

GAZ BASINCI, ATMOSFER BASINCI VE BASINÇ ÖLÇEN ALETLER
GAZ BASINCI
Dünyayı saran atmosfer tabakası bir gaz karışımı olup ağırlığı nedeniyle dünya üzerindeki ve içerisindeki cisimlere bir
basınç uygular. Buna açık hava basıncı denir.

Basınç 1500 m
650 mmHg

Atmosferdeki gazların yoğunluğu yeryüzünden yukarı çıkıldıkça azal-
dığı için deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça açık hava basıncı da
azalır.
Basınç
760 mmHg 0 m
Hava molekülleri

Yer seviyesinden serbest bırakılan esnek bir uçan balonun hacmi balon yükseldikçe büyür. Bu durum açık hava basıncı-
nın yerden yükseldikçe azaldığını gösteren bir deney olup balon çevresindeki açık hava basıncı azaldığı için esnek yapılı
balon içindeki gazın basıncı da buna uyumlu olarak azalır ve balonun hacmi büyür.
Açık hava basıncının değeri Torriçelli deneyi ile ölçülebilir.

TORRİÇELLİ DENEYİ
Deniz seviyesinde ve 0 °C sıcaklıkta açık hava basıncı 76 cm-Hg yada 760 mm-Hg dır. Bu basınca 1 atm (1 atmosfer)
basıncı da denir.

Deniz seviyesinde, 0 °C'de yapılan deneyde, uzunluğu 76 cm'den daha uzun deney
boşluk tüpü tamamen cıva doldurulup cıva dökülmeden tüp ters çevrilerek yine cıva dolu kaba
P o şekildeki gibi yerleştirildiğinde, tamamen cıva (Hg) dolu tüpte seviye bir miktar düşmek-
h = 76cm te ve 76 cm yüksekliğinde dengede durmaktadır.
Cıvanın tüpte daha fazla düşmemesinin sebebi çevredeki açık hava basıncının (P )
0
P o cıva kaptaki cıvaya etki etmesi ve kaptaki cıvanın da bu basıncı tüplerin içine iletmesidir.
yer
Denge oluştuğunda çevredeki açık hava basıncının (P ) büyüklüğünün, 76 cm yüksek-
0
liğindeki cıva sütununun yaptığı basınca eşit olduğu anlaşılır. Bu deney düzeneğine
barometre denir.
KRİTİK BİLGİ

• Barometredeki sıvı yüksekliği borunun cinsine, yarıçapına, duruşuna ve şekline bağlı değildir.
• Barometredeki cıva yüksekliği deneyde kullanılan sıvının cinsine, ortam sıcaklığına ve deneyin
yapıldığı yerin deniz seviyesinden yüksekliğine bağlı olarak değişir.

boşluk

h
Deneyde özkütlesi küçük sıvı kullanmak deneyde ölçülen sıvı yüksekliğini artırır.
cıva
yer

FİZİK - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 137