Page 147 - Konu Özetleri TYT Fizik

FİZİK

KONU DALGALAR
ÖZETİ
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

DALGALARDA TEMEL KAVRAMLAR VE ÖZELLİKLERİ
TİTREŞİM HAREKETİ NEDİR?

Titreşim sabit bir nokta etrafındaki mekanik salınımdır. Cetvelin bir ucunu sabitleyip diğer ucuna vurulduğunda oluşan
salınım hareketi, bir gitar teline vurulduğunda telde oluşan salınım, tavana bir iple bağlanan cismin denge konumundan
uzaklaştırılıp serbest bırakılmasıyla oluşan salınımlar titreşime örnek olarak verilebilir.

DALGA HAREKETİ NEDİR?
Esnek ortamlarda oluşturulan bir titreşim hareketi ile ortama bir enerji aktarılır. Esnek ortama aktarılan enerjinin bir nok-
tadan başka bir noktaya iletilirken ortamda oluşturduğu şekil değişikliğine dalga, bu dalganın esnek ortamda yayılmasına
ise dalga hareketi denir.
Dalga hareketinde esnek ortamın madde molekülleri ilerlemez, sadece titreşir.
Su yüzeyine dokunulduğunda oluşan şekil değişikliği (tepe ya da çukur) ortam boyunca iletilirken su molekülleri bir nokta-
dan başka bir noktaya öteleme hareketi yapmaz.

DALGALARDA DALGA BOYU, PERİYOT VE FREKANS

λ Eşit zaman aralıklarında kendini tekrarlayan hareketlere periyodik ha-
Tepe Tepe reket denir. Dalga hareketi de periyodik bir harekettir. Dalgalar ortam-
Denge konumu da ilerlerken, dalganın üzerindeki denge konumundan en yüksek nok-
tasına dalga tepesi, en alt noktasına dalga çukuru denir. Periyodik
dalgalar üzerinde oluşan ardışık iki tepe, veya iki çukur arasındaki me-
Çukur Çukur
safeye dalga boyu denir. Dalga boyu λ (lamda) sembolüyle gösterilir.
λ
SI birim sisteminde birimi metredir.
Periyodik dalgaların oluşabilmesi için dalga kaynağı ile titreşim
Bir tam dalga görünümü
yukarı hareketi yapılması gerekir. Dalga kaynağının bir tam titreşimi
için geçen süreye periyot denir. Periyot T sembolüyle gösteri-
lir. SI birim sisteminde birimi saniyedir (s).
aşağı
λ Periyodik dalgaların birim zamandaki titreşim sayısı dalganın
frekansıdır. Frekans f sembolü ile gösterilir. SI birim sistemin-
-1
de birimi Hertz’dir. (Hz), veya s olarak da sembolize edilir.
Periyotla frekansın çarpımı 1’e eşittir. T • f = 1

PÜF NOKTA
Kaynağın frekansı aynı zamanda oluşan ve ilerleyen dal-
gaların da frekansıdır. Bundan dolayı dalgaların frekansı
doğrudan dalga kaynağının frekansına bağlıdır, kaynağın
frekansı değişmeden dalgaların frekansı da değişmez.

FİZİK - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 147