Page 150 - Konu Özetleri TYT Fizik

DALGALARDA TEMEL KAVRAMLAR VE ÖZELLİKLERİ

X Işınları: Tedavi amaçlı röntgen ve bilgisayarlı
tomografi cihazlarında, güvenlik amaçlı havaalan-
larında kapalı kutuların içeriklerinin görüntülenmesi
amacıyla kullanılır.

Gama Işınları: Radyoaktif çekirdeklerin bozunması sıra-
sında oluşurlar. Kanserli hücreler bu ışınlarla yok edile-
bilmektedir.

KRİTİK BİLGİ
Mekanik dalgaların yayılabilmesi için esnek bir ortam gerekirken, radyo-tv dalgaları gibi
elektromanyetik dalgaların yayılması için ortam gerekmez, bunlar boşlukta da yayılabilir.

2. Titreşim Doğrultusuna Göre Dalgalar
a) Enine dalgalar:

Titreşim Yönü Üzerinde boncuklar bulunan bir ipin ucuna bağlı çubuk yardımıyla
yukarı-aşağı titreşimler yaptırıldığında dalganın yayılma yönü ya-
tay olduğu halde kaynak titreşimi düşey doğrultuda oluşur. Yayıl-
ma doğrultusu ile, titreşim doğrultusu birbirine dik olan dalgalara
enine dalgalar denir. Yay dalgaları, deprem dalgalarının bir kısmı,
İlerleme Yönü elektromanyetik dalgaların hepsi enine dalgadır.

b) Boyuna Dalgalar:
Bir ucu sabitlenmiş ve gerilmiş sarmal yayı bir ucundan yay doğrultusunda ileri-geri
İlerleme yönü
çekip titreştirdiğimizde, moleküllerin titreşim doğrultusu dalganın yayılma doğrultu-
suna paralel olur. Bu tip dalgalara boyuna dalgalar denir. Ses dalgaları boyuna
dalgalar olup, yay dalgalarının ve deprem dalgalarının ise bir kısmı boyuna dalgalar-
Titreşim yönleri dır.

KRİTİK BİLGİ

Mekanik dalgalar grubunda yer alan su dalgalarında yüzeydeki her su molekülü, hem aşağı hem yukarı hem de ileri
ve geri yaptığı titreşim hareketinin birleşimiyle oluşan çembersel bir yörünge izler. Bu davranışı nedeniyle su dalgaları
enine ve boyuna dalgaların bileşkesi olan özel dalgalardır.

150 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - TYT