Page 20 - Konu Özetleri TYT Fizik

FİZİK

KONU DAYANIKLILIK
ÖZETİ
TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT

DAYANIKLILIK
Katı haldeki maddelerin ve cisimlerin; çekmeye, gerilmeye, basınç etkisine ve kopmaya karşı göstermiş oldukları direnç
önemli özelliklerinden biridir.
Katı bir cismin hem kendi ağırlığına hem de dışarıdan uygulanan kuvvetlere gösterdiği dirence dayanıklılık denir.
Dayanıklılık maddeler için ayırt edici bir özellik olup; maddenin cinsine, sıcaklığına, cisme uygulanan kuvvete bağlı olarak
değişiklik gösterebilir.
Katı cisimlere uygulanan kuvvet, katı cismin dayanıklılığından büyük olduğunda cisim; ezilme, eğilme, kopma vb olarak
deformasyona uğrar.

DİKKAT
Bir cismin kendi ağırlığına karşı dayanıklılığı, kesit alanının hacmine bölümü ile orantılıdır.
Buna göre bir cismin boyutları orantılı olarak artırılırsa cismin dayanıklılığı azalır, boyut-
Kesit alanı
Dayanıklılık ∝ ları orantılı olarak azaltılırsa da dayanıklılığı artar.
Hacim

NOT
Galileo (Galile), yüksek bir yerden düşen atın kemiklerinin zarar görmesine rağmen aynı yükseklikten düşen bir kedinin
ya da köpeğin kemiklerinin zarar görmeyeceği düşüncesinden yola çıkarak cisimlerin boyutlarının büyüdükçe dayanık-
lılıklarının azaldığını söylemiştir.
? Galileo (Galile), cisimlerin dayanıklılığını kare küp kanunu ile
açıklamıştır.
Bu kanun; boyutları büyütülen cismin, belirli bir büyüklüğe
geldiğinde kendi ağırlığını bile taşıyamayacağını ifade eder.
Boyutları belli bir oranda büyütülen cismin alanı, bu oranın
karesiyle; hacmi ise küpüyle orantılı olacak şekilde artar. Ci-
simlerin kütlesi de hacmi ile doğru orantılı olduğundan bu artış
nedeniyle kesit alanının direnci azalır ya da cisim, direnç gös-
teremez hâle gelir.

SORU AÇIKLAMA

Sizce karınca mı yoksa Sultan Kösen mi daha dayanıklıdır? Karıncaların kendi ağırlıklarının yaklaşık
elli katı ağırlığa sahip cisimleri kaldırıp ta-
şıyabildikleri söylenir. Buna karşılık dün-
yanın en uzun insanı olan Sultan Kösen
ise yürürken değnek kullanmak zorunda-
dır. Çünkü vücudu kendi ağırlığını bile
taşıyamamaktadır.
Aynı durum cansız varlıklar için de ge-
çerlidir. Binalar kendi ağırlığını taşıyabi-
Kendi ağırlığından daha büyük bir Guinness Rekorlar Kitabı’na göre yer-
yaprağı taşıyan karınca yüzünün yaşayan en uzun boylu insa- lecek dayanıklılığa sahip olacak şekilde
nı Sultan Kösen 2,51 m boyundadır. yapılmalıdır. Özellikle çok yüksek boyut-
lardaki binalar, yeterli dayanıklılığa sa-
hip olabilmek için belirli özelliklere sahip
olmalıdır.

20 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - TYT