Page 91 - Konu Özetleri TYT Fizik

ELEKTRİK YÜKLERİNİN ÖZELLİKLERİ VE ELEKTRİKLE YÜKLENME ÇEŞİTLERİ

+ - +
+
+ - + Etki ile elektriklenme sadece iletkenlerde değil, yalıtkanlarda da ger-
+ - +
+ - + çekleşir. Yüklü bir cisim, bir yalıtkana yaklaştırıldığında, yalıtkandaki
atomlar ve moleküllerin düzeni değişir. Atomların yük merkezleri ha-
Yüklü cisim + - + Yalıtkan reket eder ve pozitif ile negatif kısımları hizalanır. Yüzeye yakın olan
+ - + tüm atomlar veya moleküller, elektriksel olarak kutuplanır ve geçici bir
+ - + şekilde artı veya eksi yüklü hale gelirler.
+ - +
+ - +
Yalıtkanın etki ile elektriklenmesi

Saçlarla sürtülen bir tarağın sürtünen kısmı negatif elektrik yüküyle
yüklenir. Bu yüklü tarak, nötr kâğıt parçalarına yaklaştırıldığında, kâğıt
parçalarındaki moleküler düzen değişir ve kutuplanma meydana gelir.
Tarağa en yakın bölgede, pozitif yüklü taneciklerle etkileşime girerek
çekim kuvveti oluşturur. Uzak bölgedeki negatif yüklü taneciklerle ise
elektriksel itme kuvveti oluşturur. Tarağa yakın bölgedeki çekme kuv-
veti, uzak bölgelerdeki itme kuvvetinden daha güçlü olduğu için, kâğıt
parçaları tarak tarafından kendine doğru çekilir.

Balon, sürtünme sonucu elektriklenerek bir bölgesi negatif yükle yüklenir. Bu negatif
yüklü balon, duvardaki atomları kutuplaştırır ve duvarda bir pozitif yüklü yüzey oluşturur.
Bu durumda, balon ile duvar arasındaki elektrostatik etkileşim sonucunda oluşan çekim
kuvveti, balonun duvara yapışmasına neden olur. Yani, negatif yüklü balonun oluşturdu-
ğu pozitif yüklü yüzey, duvar ile balon arasında bir çekim etkisi oluşturur ve balon duvara
yapışır.

KRİTİK BİLGİ KRİTİK BİLGİ
Tüm elektriklenme olaylarında, hareket eden yükler Tüm elektriklenme olaylarında, toplam yük korunur. Yani,
elektronlardır ve bunlar negatif yüklere sahiptir. Pozitif sistem içindeki pozitif ve negatif yüklerin toplamı değiş-
yüklü protonlar ise hareket etmezler. mez.

ELEKTROSKOP
Elektroskop; bir cismin elektrikle yüklü olup olmadığını anlamak, yüklü ise yükünün cinsini belirlemek ve yük miktarını
kıyaslamak için kullanılan bir alettir. Elektroskop nötr durumda iken yaprakları kapalıdır. Elektroskop yüklendiğinde yük
miktarı arttıkça yaprakları arasındaki α açısı artar.

Metal topuz

Yalıtkan destek
Metal çubuk

Koruyucu Cam
İletken yaprak

Yalıtkan ayak
Nötr elektroskop Yüklü elektroskop

FİZİK - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 91