Page 14 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

A hmet Cevdet Paşa
AHMET CEVDET PAŞA

(1823-1895)

Hayatı ve Eserleri

Bulgaristan’ın Lofça kasabasında doğmuştur. İlk öğrenimini Lofça’da tamamlayan Cevdet Paşa,
İstanbul’da devrin önemli âlim, şair ve mutasavvıflarından dersler almıştır. Öğrenimini tamamladıktan
sonra kadılık ve müderrislik yapmıştır. Devlet kurumlarında yöneticilik, çeşitli kurullarda üyelik
ve başkanlık görevlerini yerine getirmiştir. Anadolu kazaskerliği, valilik, adalet bakanlığı, vakıflar
bakanlığı, eğitim bakanlığı, içişleri bakanlığı, ticaret bakanlığı gibi birçok üst düzey devlet görevinde
bulunmuştur. Yazdığı eserler ve yaptığı çalışmalarla tarih, hukuk ve eğitimde önemli izler bırakmış
olan Cevdet Paşa, 1895 yılında İstanbul’da hayatını kaybetmiştir.
Târih-i Cevdet, Tezâkir, Belâgat-ı Osmâniyye, Kavâid-i Osmâniyye, Medhal-i Kavâid, Kavâid-i Türkiye
eserlerinden bazılarıdır.

Türkçeye Katkıları Tezâkir’den

(…) bu varlıklar âleminde söz gibi
• Türkçenin eğitim ve devlet dili olarak gelişmesi için insanın konuşan nefsine tesir
gayret göstermiş ve okullarda öğretilmesi ile ilgili eden bir şey yoktur. (…) Sözün
adımlar atmıştır. değerinin yüceliği nasıl inkâr

• Ana dili eğitiminin ne kadar önemli olduğunu fark edilebilir? (…) dünyada söz gibi
eden Cevdet Paşa; ilk, orta ve lise öğrencileri için sağlam ve kalıcı bir eser var mıdır?
Türkçe dil bilgisi kitapları yazmıştır. (…) her dile şeref veren kapsadığı
bilim ve bilgilerdir. Bilim ve
• Dili güzel ve doğru kullanmanın kurallarını anlattığı bilgiyi içermeyen dil her ne kadar
Belâgat-ı Osmâniyye, uzun yıllar hukuk fakültelerinde mükemmel ve düzgün olsa da
ders kitabı olarak okutulmuştur.
imar eserlerinden mahrum olan
• Tarih, hukuk, mantık, takvim, dil, metodoloji ve din boş arazi gibi kabul edilir. Nasıl
alanında yazdığı eserlerle Türkçenin bilim dili olması ki sınırı belirlenip el emeği ile
için gayret göstermiştir. türlü düzenlemeler yapılmadıkça

• Batılılaşmanın etkisinin her alanda görüldüğü arazi gönle hoş gelmez ve gelişip
bir dönemde Batı’dan gelen kavram ve terimlere güzelleşmez ise dil de tarif
karşılıklar bulmaya çalışmıştır. edilip onun üzerine uzun fikirler
üretilerek divanlar ve farklı bilim
• Konuşma dili ile yazı dili arasındaki farklılıkları dallarından kitaplar yazılmadıkça
azaltmaya herkesin anlayabileceği bir yazı dili itibarlı ve meşhur olmaz. Bu
oluşturmaya çalışılmıştır. nedenle sırf dilin terbiyesi ve

• Yaşadığı dönemde Arapça ve Farsça kelimelerin sözün belagat tarzı üzere olması
çokça kullanıldığı Osmanlı Türkçesinin için edebiyat bilimleri alanında
sadeleştirilmesi gerektiğini savunmuştur. birçok dil hakkında birçok kitap
yazılmıştır.
• Osmanlı alfabesinde birtakım değişiklikler yapılarak (Tezâkir)
alfabenin Türkçe için daha kullanışlı hâle getirilmesi (Sadeleştirilmiştir.)
gerektiğini ifade etmiştir.

12 Türkçeyi Etkili Kullananlar