Page 15 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

Etkinlik

1. Ahmet Cevdet Paşa’nın Belâgat-ı Osmâniyye isimli eserinden yapılan bazı alıntılar
günümüz Türkçesiyle aşağıda verilmiştir. Alıntıları okuyunuz ve çalışmaları yapınız.

Fesahat, sözlerin söylenişi ve işitilmesi Güzel söz; sıradan insanların manasını
tatlı, anlamının açık olmasıdır, diğer anladığı, yüksek eğitimlilerin de değer ve
bir deyişle telaffuz edilirken anlamının üstünlüğünü takdir ettiği sözdür.
zihne gelmesidir. Bunun belirtisi de
sözlerin dil kurallarına uygun olması ve
edebiyatçıların dilinde çok kullanılmasıdır. (…) insanın dili kalbinin tercümanıdır.

İnsan, amaç ve niyetini ifade için
uygun gördüğü ibareleri zihninde nasıl
şekillendirirse sözleri de ona göre bir
araya getirir ve düzenler.
(…) kelimeler zaten güzel ve ahenkli
değilse tamlamanın güzelliği ile ifadeye
fesahat gelmez. Birbiriyle uyumlu
olmayan kelimeler zaten fasih olsalar bile Amaçlanan manayı herkes tarafından
yan yana getirildikleri takdirde güzel bir bilinen ibarelerden daha az ibare ile
ifade oluşturmaz. söylemek icazdır.
(…)

Ve daha kısa bir ibare söylendiğinde
eğer ibare mananın aslını ifade etmek

Belagat, sözün fasih olmak şartıyla içinde için yeterli ise buna icaz denir. Ve az söz
bulunulan durumun gereklerine uygun ile çok mana ifade edilmiş olacağından
olmasıdır. bu durum güzel söz ehlinin yanında çok
beğenilir. Ve eğer söylenen söz, mananın
(…) aslını ifade etmek için yeterli değil ise
Bir durumun gereklerine uygun olmayan buna ifadeyi bozan kısaltma denir ve bu
söz, güzel söz ehlinin yanında hayvanların tür kısaltma güzel söz ehlinin yanında hoş
sesleri gibi kabul edilir. görülmez.

a) Yukarıdaki alıntılara göre güzel sözün özelliklerini yazınız.

.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................

Türk Dili ve Edebiyatı 13