Page 234 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

Etkinlik

3. Kutadgu Bilig'den alınan aşağıdaki dizeleri okuyunuz. Dizelerle ilgili çalışmaları yapınız.

Özgün Metin Günümüz Türkçesi

ukuşka biligke bu tılmaçı til Anlayış ve bilgiyi ulaştıran dildir
yaruttaçı erni yorık tilni bil İnsanı aydınlatan dilin değerini bil
kişig til ağırlar bulur kut kişi Kişiyi dil yüceltir, mutluluk verir
kişig til uçuzlar barır er başı Kişiyi dil ucuzlatır, başını götürür
til arslanturur kür işikte yatur Dil aslan gibidir, eşikte yatar
ayâ evlig er sak başınnı yiyür Dikkat etmezsen eğer başını yer
tilin emgemiş er negü tir eşit Dilinden çeken insan ne der işit
bu söz işke tutğıl özüne iş it Bu sözü kulağına küpe et
(…) (…)
sözünni küdezgil başın barmasun Sözünü gözet ki başın gitmesin
tilinni küdezgil tişin sınmasun Dilini gözet ki dişin kırılmasın
(…) (…)
bilip sözlese söz biligke sanur Bilerek söylenen söz bilgi sayılır
biligsiz sözi öz başını yiyür Bilgisizin sözü kendi başını yer
üküş sözde artuk asığ körmedim Fazla sözde fazla yarar görmedim
yana sözlemişte asığ bulmadım Ama konuşmayı da zararlı bulmadım
(…) (…)
toğuğlı ölür kör kalır belgü söz Doğan ölür, kalan iyi söz
sözün edgü sözle özün ölgüsüz İyi söz söyle, ol ölümsüz
iki nen bile er karımaz özi İki nesne ile insan yaşlanmaz
bir edgü kılınçı bir edgü sözi Biri iyi tavır, biri iyi söz
kişi tuğdı öldi sözi kaldı kör Kişi doğdu, öldü, sözü kaldı bak
özi bardı yalnuk atı kaldı kör Kendi gitti insanın, adı kaldı bak
(…) (…)
itilmez könülüg iter bu kümüş Herkesin gönlünü yapar bu gümüş
egilmez kişini eger bu kümüş Eğilmez kişiyi eğer bu gümüş
(…) (…)
kür er kördi altun özi yumşadı Pek yürekli insan altını görünce yumuşar
irig sözlüg ernin sözi yumşadı İri sözlü insanın sözü yumuşar

(Hazırlayan: Mustafa S. Kaçalin) (Dil İçi Çeviri: Muzaffer Tunçel)

a) Kutadgu Bilig’in özgün metninde geçen yukarıdaki kelimelerden günümüzde
kullanılanların altını çiziniz. Ayrıca küçük değişikliklerle günümüze gelen kelimelerin
altını farklı renkte bir kalemle çiziniz.

b) Birçok tarihî ve kültürel değişim yaşanmasına rağmen XXI. yüzyılda küçük
değişikliklerle hâlâ aynı kelimelerin ve dil yapılarının kullanılmasını dil, kimlik ve tarihî
süreklilik bağlamında tartışınız.

c) Yûsuf Has Hâcib sizce niçin kitabının daha başında dilin erdemi, kusuru, yararı ve zararı
üzerinde durmuş olabilir? Arkadaşlarınızla tartışınız.

232 Türk Dili ve Edebiyatı