Page 14 - Sosyal Bilimlerde Araştırma Rehberi
P. 14
SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA NASIL YAPILIR?
Örneğin, “Kullan-at kültürünün yaygınlaşması ile çevre kirliliği arasında bir ilişki var mıdır?” şeklindeki bir araştırma problemine
yönelik oluşturulabilecek hipotezler şunlardır:
H1: Kullan-at kültürünün yaygınlaşması ile çevre kirliliği arasında bir ilişki vardır.
H0: Kullan-at kültürünün yaygınlaşması ile çevre kirliliği arasında bir ilişki yoktur.
Veriler analiz edildiğinde kullan-at kültürünün yaygınlaşması ile çevre kirliliği arasında anlamlı bir ilişki ortaya çıktığında H1
hipotezi doğrulanmış olacaktır.
2.5. Araştırmayı Yürütmek
Bu aşamada belirlemiş olduğumuz hipotezin test edilmesi için gerekli olan verilerin ve bu verilerin nasıl temin edileceğinin belirlenmesi,
verilerin toplanması ve analizi yapılır. Bu süreçler aşağıda açıklanmıştır:
2.5.1. Araştırma yönteminin belirlenmesi
Araştırma problemine ilişkin literatür taraması yapıldıktan ve hipotezler oluşturulduktan sonra hipotezlerin sınanması için veri veya bilgiyi
sağlayacak en uygun yöntemin belirlenmesi gerekir. Sosyal bilimlerde kullanılan nicel, nitel ve karma yöntemler, temel varsayımları,
kullanılan veri toplama ve veri analiz teknikleri bakımından birbirinden farklıdır. Bir araştırmada hangi yöntemin kullanılacağı araştırma
problemine ve amacına, araştırmada kullanılabilecek kaynaklara ve araştırmacının becerilerine bağlıdır.
Örneğin “Türkiye’de gençlerin tüketim alışkanlıkları” üzerine bir araştırma yapıyorsak araştırmamızın evreni Türkiye’de
yaşayan gençlerin tümüdür.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2021 verilerine göre, Türkiye nüfusunun %15,3’i 25 yaş altı gençlerden oluşmaktadır. 2021 yılı sonu
itibarıyla Türkiye’nin toplam nüfusu 84 milyon 680 bin 273 kişi iken 15-24 yaş grubundaki genç nüfus 12 milyon 971 bin 289 kişi
olmuştur (TÜİK, 2021). Araştırma problemi ile ilgili herkesin araştırmaya dâhil edilmesi zaman ve mali kaynaklar konusundaki sınırlı-
lıklar nedeniyle imkânsızdır. Bu durumda evrenin içinden bu grubu temsil edecek daha küçük bir grup (örneklem) seçilir.
Örneklem, araştırma evreninden evreni temsil etmesi için seçilen örneklerden oluşan gruba denir. Örneklem grubu gelişigüzel seçil-
memelidir. Araştırma sonucunun objektif olabilmesi ve bütünü yansıtabilmesi için örneklemin evreni temsil etmesi gerekir.
3
Temsil yeteneğine sahip bir örneklemin özellikleri şunlardır:
• Örneklem büyüklüğü yeterli olmalıdır.
• Örneklem evrendeki dağılıma çeşit ve oran yönünden benzer olmalıdır.
• Örneklem seçiminde uygun örnekleme yöntemi kullanılmalıdır.
• Örneklem seçiminde yan tutulmamalıdır.
Örneğin “Türkiye’de gençlerin tüketim alışkanlıkları” üzerine yapılan bu araştırmada örneklemin Türkiye’de genç nüfusu
oluşturan 12 milyon 971 bin 289 kişiyi temsil edecek nitelikte olması gerekir. Bunun için orantılı tabakalı örneklem tekniği
ile Türkiye’nin farklı bölgelerinde yaşayan ve cinsiyet, okula devam etme, okula devam etmeme kategorileri çerçevesinde
örnekleme giren kişiler tespit edilebilir. Belirlenen örneklem büyüklüğüne ulaşıldığında araştırma bu örneklem üzerinde
gerçekleştirilir.
2.5.2. İhtiyaç duyulan verilerin, veri kaynaklarının ve nasıl toplanacaklarının belirlenmesi
Veri edinmenin temel iki yolu vardır: 4
Birincil veriler: Gerek duyulan verilerin “doğrudan derlenmesi” sonucunda elde edilir. Anket, mülakat, gözlem, fotoğraflar, uydu
görüntüleri vb.
İkincil veriler: Yazılı belgeler (yayınlanmış istatistikler raporlar, kitaplar, dergiler, akademik yayınlar vb.) yazılı olmayan belgeler
(radyo, televizyon, video kayıtları), nüfus sayımları, web siteleri, grafikler, şemalar, dijital ve basılı haritalar vb.
3 Örneklem seçimine ilişkin daha fazla bilgi için verilen linkten yaralanabilirsiniz: https://acikders.tuba.gov.tr/course/view.php?id=80
4 Veri toplama tekniklerine ilişkin daha fazla bilgi için verilen linkten faydalanabilirsiniz: https://acikders.ulakbim.gov.tr
14
