Page 10 - Sosyal Bilimlerde Araştırma Rehberi

SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA NASIL YAPILIR?

2.2. Araştırma Konusunun Sınırlandırılması ve Araştırma Probleminin Oluşturulması

Belirlenen genel araştırma konularının araştırılabilir hale gelmesi için sınırlandırılması gerekir. Konunun gereğinden fazla geniş olma-
sı araştırmayı zorlaştırdığı gibi, gereğinden dar olması da araştırmayı gereksiz kılmaktadır. Bu nedenle araştırmacının seçtiği araştır-
ma konusunu daraltıp netleştirmesi ve araştırılabilir bir problem hâlinde ifade etmesi gerekir. Araştırma problemleri, araştırmacıların
araştırma sonunda cevaplamayı umdukları sorulardır. Araştırma sorularının açık olarak yazılması ve tanımlanması, araştırmacının
neyi amaçladığı ve hangi noktaya vardığının belirlenmesi ve araştırmacıya yol göstermesi açısından çok önemlidir. Bir çalışma de-
ğerlendirilirken genellikle araştırmanın sonuçlarına ve sonuçların araştırma sorularıyla ne derece bağdaştırıldığına bakılır. Araştırma
sorularının yazımı için belirli bir yöntem olmamakla birlikte Tablo 2’de verilen sorgulama tablosu sorularınızı kategorize etmenize
yardımcı olacaktır.

Tablo 2. Sorgulama Tablosu

Olgusal Soru Ne oldu? Sosyal medya mahremiyet algısını dönüş-
Gerçeklere ilişkin sorulardır. türmektedir.

Karşılaştırma Sorusu
Bir toplumda gözlemlenen bir olgunun Bu sadece Türkiye’ye mi özgü, belli bir
diğer toplumlarda da gözlemlenip göz- Bu her yerde oldu mu? bölgesine mi özgü yoksa küresel bir olgu
lemlenmediğine, çeşitli toplumlarda belirli mu?
sosyal olguların ne şekilde farklılaştığına
yönelik karşılaştırmalı sorular sorulur.

Geliştirme Sorusu Sosyal medya bireylerin mahremiyet anlayı-
Bugünü anlamak için toplumun önceki Bu, zaman içinde tekrarladı mı? şını nasıl değiştiriyor? Bu değişimi anlamak
biçimlerini ve değişimin ne şekilde gerçek- ve açıklamak için ne tür göstergelere ve
leştiğini incelemek gerekir. hangi etkenlere bakmalıyız?

Kuramsal Soru
Kuramsal sorular, araştırmacının hakkında
bilgi topladığı gerçeklerin araştırmanın Bu olgunun altında yatan nedir? Bireylerin ve toplumların mahremiyet
konusunu nasıl etkilediğini, bu konuya anlayışları geçmişte nasıldı?
ilişkin ne gibi sonuçlar doğurduğunu doğ-
ru bir şekilde yorumlamasını sağlar.

Araştırma konuları cinsiyete, mekâna (coğrafi bölge, kır-kent vb.), yaşa (çocuklar-gençler-yetişkinler-yaşlılar vb.), zamana
(1985-2005 arası, 2005 sonrası vb.), toplumsal tabakalara (vasıfsız işçi-vasıflı işçi, memur, işveren vb.) dayanarak daraltılabilir.
Örneğin, göç konusuyla ilgilendiğimizi düşünelim. Araştırma konusunun belirlenmesi, sınırlandırılması ve araştırma probleminin
oluşturulması sürecinde aşağıdaki gibi sorular sormak yardımcı olacaktır:

• İlgilendiğimiz zaman çerçevesi nedir? Şu andaki göç olgusuyla mı ilgileniyoruz, yoksa belirli yıllar arasında gerçekleşen
göçlerle mi ilgileniyoruz?
• İlgi uyduğumuz mekân ya da coğrafi bölge hangisi? Ülkenin belirli bir bölgesindeki göç hareketiyle mi, yoksa ülke sınırları
içerisinde gerçekleşen tüm göçlerle mi ilgileniyoruz? Yoksa karşılaştırma yapmak, örneğin bazı ülkeler arasındaki göç oran-
larını karşılaştırmak mı istiyoruz? Öyleyse, hangi ülkeleri karşılaştırmak istiyoruz? Neden?
• Kiminle ilgileniyoruz? Göç eden erkeklerle mi, göç eden kadınlarla mı, göçmen ailelerin çocuklarıyla mı ilgileniyoruz?

• Göçün hangi türü ile türü ile ilgileniyoruz? Gönüllü göç, zorunlu göç, köyden kente göç, beyin göçü ile mi ilgileniyoruz?

• Göçün hangi yönüyle ilgileniyoruz? Göç olgusunun başta ekonomik, kültürel, psikososyal, çevresel olmak üzere birçok bo-
yutu vardır. Biz hangi boyutu ile ilgileniyoruz?

• Amacımız ne? Genel olarak göçü betimlemekle mi ilgileniyoruz, yoksa örneğin yıllara göre Türkiye’ye göç edenlerin sayısını,
göç nedenlerini, eğitim durumlarını, mesleklerini, kadın, erkek veya çocuk oranlarını mı karşılaştırmak istiyoruz?

10