Page 102 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

LİDER VE LİDERLİK KAVRAMLARI, LİDER VE LİDERLİK KAVRAMLARI,
SPORDA ANTRENÖRLÜK MESLEĞİ ÜNİTE 8 ÜNİTE 8 SPORDA ANTRENÖRLÜK MESLEĞİ

8.2. LİDERLİK ÖZELLİKLERİ VE TİPLERİ a) Karizmatik Lider Tipi

Liderliğin genelde kabul görmüş, olmazsa olmaz bazı özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikler ara-
sında zekâ, iyimserlik, içsel güdülenme ve empati gibi benzer birçok özellik bulunmaktadır. Bir Açık sözlü
liderin başarılı olarak adlandırılması için şu özellikleri de taşıması beklenir: Önsezili Kararlı
• Dürüstlük: Bir liderin temel değerlerini hak ve adalet kavramlarından alması ve bu değerle-
rin onda yerleşmiş, kökleşmiş olması beklenir. Dürüst bir spor liderinin kulüp genelinde kabul Öz gü nli Zeki
görmüş, adaletli, güçlü bir iletişime sahip ve dış baskılara karşı dayanıklı olması gerekir.
• Esneklik: Lider yaptığı işte başarılı olmak için daha önce uygulanan yöntemlerin yanı sıra İnançlı İyimser
yeni yöntemleri de uygulayabilmelidir. Spor lideri rakip takıma göre takımının oynayacağı
oyunda taktikleri değiştirebilir. Gü nilir Empatik
• Sadakat: Liderin ilk görevi sporcularının takım ruhuna bağlılığını ve aidiyetini güçlendirmek- Dürüst Yenilikçi
tir.
• Güven: Lider, takımının ve sporcuların güvenini sağlamak için onların sorumluluk almalarına Disiplinli
ve kararlara katılımlarına destek olmalıdır.
• Hesap Verebilirlik: Hesap verebilme sorumluluğu en tepeden başlar. Başarı ya da başarısız-
lık durumlarında bütün sorumluluğu üstlenen bir lider olmadan profesyonel bir kulüp yara-
tılamaz.
• Açık Sözlülük: Lider, sporcularına verdiği mesajda açık ve dürüst olmalı, mesajını sporcuları- Görsel 8.3: Mustafa Kemal Atatürk ve liderlik nitelikleri
nın özelliklerine göre düzenlemelidir. Kitleler karşısında olağanüstü bir saygınlığı ve etkileme gücü bulunmaktadır. Liderin kişiliğinin
• Hazır Olma: Donanımlı liderlerden, ani gelişen ve beklenmedik olaylar karşısında planlı ve izleyenlere ilham verebilmesi, onların arzu ve ümitlerini dile getirebilmesi karizmanın temelidir
hazırlıklı olmaları beklenir. ve eğitim yolu ile gelişmeye açıktır. Tarihsel süreç içindeki karizmatik liderlere Atatürk (Görsel
• Beceriklilik: Becerikli liderler her şey umutsuz göründüğü anda bile bırakma, pes etme ya da 8.3), Martin Luther King (Martin Luter King) örnek olarak verilebilir. Karizmatik liderler bas-
boyun eğmeye karşı direnç gösterir ve sporcularını toparlar. kınlık, öz güven ve inançlar noktasında diğer liderlerden farklıdırlar ve izleyicilerin duyguları
• Öz disiplin: Sporun doğasında bulunan rekabetten dolayı donanımlı liderler kendi sporcula- üzerinde önemli bir etkiye sahiptirler. Karizmatik lider, kulübün hedeflerine ulaşmasında güven
rından daha güçlü sporcularla yapılan yarışmalarda iyi hesaplanmış planlar yapma ve planla- verir ve önder konumundadır. Sporcuların ve taraftarların kulübe yönelik olumlu duygularını
rına sıkıca bağlı kalma disiplinine sahiptirler. harekete geçirir. “Biz” bilincinin oluşmasında etkin bir rol oynar.
• Sabır: Bir kurum ya da takımın kötü durumdayken sabretmesi nadir görülen ancak değerine b) Demokratik Lider Tipi
paha biçilemeyen bir erdemdir. Liderler böyle durumlarda ne zaman, ne tür ve nasıl değişik- Demokratik liderler grup üyeleri üzerine otorite kurmaz aksine onları desteklerler. Zekâ, iyim-
likler yapılacağına dair doğru kararlar veren kişilerdir.
serlik, içsel güdülenme ve empati gibi birçok özelliğe sahip olmaları ve grup amacını üstün tut-
Liderlerin görevlerini yerine getirirken sergiledikleri farklı davranışlar liderlik tipi olarak adlan- maları onlara sevgi, saygı ve güven kazandırır. Yaşanan problemlere çözüm arar, teklif ve öneri-
dırılmaktadır. Liderliği açıklayan tek bir özelliğin olmaması gibi liderlik tiplerini de açıklayan tek lerde bulunur, alınacak kararları sporcularla paylaşır, ekibi ile iş birliği yaparlar. Sahip oldukları
bir yaklaşım bulunmamaktadır. Tarihsel gelişimleri doğrultusunda liderlik tipini açıklayan yakla- yönetim görevlerini sporcuları ile paylaşma eğilimi taşımaktadırlar. Dolayısıyla bu özerklik li-
şımlar, klasik (geleneksel) ve modern olmak üzere ikiye ayrılır. derlere etkin karar alabilme imkânı vermektedir. Demokratik tipteki lider ile çalışan sporcular
1. Klasik (Geleneksel) Liderlik Yaklaşımları kendilerini kulübün bir parçası olarak gördükleri için güdülenmeleri en üst seviyededir.

90’lı yılların sonuna kadar klasik ve geleneksel liderlik yaklaşımları karizmatik, demokratik, otok- c) Otokratik Lider Tipi
ratik, liberal olmak üzere dört başlıkta ele alınmıştır. Bu tip liderler; disiplin ve otoriteye uyulmasına, statüye, kuvvete ve sembollere önem verirler.
Lider bilgi ve deneyime sahiptir. Onun rolü sporculara ne yapılacağını söylemektir. Sporcunun
rolü ise bunu dinlemek, anlamak ve itaat edip yerine getirmektir. Kontrol tamamen liderdedir
ve lider vazgeçilmez bir unsurdur. Sporcular birbirleriyle lider aracılığı ile ilişki kurar. Ancak
olaylara göre diğer liderlik şekillerinin uygulandığı hâller olabilir. Otokratik lider tarafından yö-
netilen kulüplerde, sporcuların ve kulübün büyüme ve gelişiminin sağlanması kolay değildir.

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 99 100 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ