Page 103 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

LİDER VE LİDERLİK KAVRAMLARI,
SPORDA ANTRENÖRLÜK MESLEĞİ ÜNİTE 8

Otokratik tip liderler, sporcuların duygularını ve düşüncelerini çok fazla dikkate almadıkları için
doyumsuzluk maksimum, takım veya kulübe olan bağlılık minimum düzeydedir. Bu tip liderler
daha çok, ellerinde bulundurdukları pozisyonun güçlerine (yasal güç, cezalandırma gücü, ödül-
lendirme gücü) güvenirler. Ayrıca bu tip liderlik anlayışı, liderin davranışlarına daha fazla ağırlık
verdiği için “patron davranışlı” liderlik tipi olarak da adlandırılmaktadır.

ç) Liberal Lider Tipi
Liberal tip liderler, çalışmaları organize etmede çok az talimat verirler ve çok az kural koyarlar.
Oldukça az karar almaya çalışırlar. Disiplin sorunları ile karşılaştıklarında çok gerekli değilse
müdahale etmezler. Liderlik sorumluluklarını yerine getirirken kuralcı değil aşırı serbest tavır-
lar sergilerler. Elindeki otoriteyi neredeyse hiç kullanmaz, kulübü kendi hâline bırakır ve yalnızca
mevcut kaynaklar doğrultusunda planlar hazırlarlar. Liderin asıl görevi, sadece kendine yönelti-
len konulara müdahale etmektir. Konusunda uzman, yüksek tecrübe ve bilgiye sahip kulüplerin
yeni düşünce üretebilmesi için son derece uygun olan bu liderlik tipi, kültür düzeyi düşük, so-
rumluluk duygusundan yoksun sporcu ya da kulüpleri yönlendirmede başarısız olabilir.
Bir liderin yukarıda belirtilen dört tip liderliği keskin bir şekilde sergilemesi mümkün değildir.
Lider, durumun gerekliliğine göre hem demokratik hem liberal hem de otokratik anlayışa bürü-
nebilir.
Liderler ani kararlar verilmesi gerektiği zamanlarda sporcuların karar vermede geciktiklerini ve
zorlandıklarını fark ederse olası riskleri üstlenerek otokratik tarzda gerekli kararları verebilir.
Ayrıca disiplin sorunu yaşayan kulüplerde, liderlerin otokratik tarzı benimsemeleri de doğal-
dır. Demokratik tipteki liderler daha çok uzmanlık ve karizmatik özelliklerini ön plana alırken
yönettikleri kulüplerde yetki dağıtımını, paylaşımı ve görev dağılımını teşvik ederler. Sporcular
kendilerini pozitif duygular besledikleri kulüplerine karşı sorumlu hissederler. Yine uzman ekibin
olduğu kulüplerde hem liberal hem demokratik liderlik tipi kullanılabilir.
2. Modern Liderlik Yaklaşımları

90’lı yıllardan itibaren liderlik ile ilgili yapılan araştırmalarda klasik ve geleneksel lider davranış
biçimleri yanında, yeni bir ayrımın yapılmasının zorunlu olduğu sonucuna varılmıştır. Modern
yaklaşımlar olarak ifade edilen iki liderlik tipi aşağıda açıklanmıştır.
a) Etkileşimci (Transaksiyonel) Liderlik Tipi
Bu liderlik tipinin geleneksel anlamdaki yöneticilikle benzerlikleri söz konusudur. Örneğin bir
kulübün yönetiminde etkileşimci tipte bir lider varsa şampiyonluk hedefine ulaşmak için gerekli
tüm iş ve işlemleri resmî kurallar doğrultusunda yerine getirecektir. Şampiyonluk hedefine yö-
nelik sporcuların da kendilerini adayabilmeleri için hedefleri birlikte belirleme gibi onlara yöne-
lik bireysel çalışmalara daha az yer verecektir. Sporcunun kendini kulübe ait hissetmesi ya da
kulübüyle duygusal bağ kurması etkileşimci tipteki liderin önceliği değildir. Bu tipteki lider için
belirlenen hedefler birer görevdir ve bu görevler yerine getirilmelidir.
b) Dönüşümcü (Transformasyonel) Liderlik Tipi
Dönüşümcü (Transformasyonel) liderler, günümüz yöneticileri arasında “O gerçek bir lider.”
diye anılan insanlardır. Dönüşümcü tip liderler sporcularını, tüm yetenek ve becerilerini ortaya
çıkarma, kendilerine olan güvenlerini artırma ve normalde beklenenden daha iyi performans
sergileme hedefi ile güdülerler. Bağımsız, eleştirel düşünebilen ve böylece bağlı oldukları kulübe

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 101