Page 22 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPOR PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ VE PROBLEM ALANLARI ÜNİTE 1 ÜNİTE 1 SPOR PSİKOLOJİSİNE GİRİŞ VE PROBLEM ALANLARI

1.2. SPOR PSİKOLOJİSİNDE PROBLEM ALANLARI Sportif etkinlikte sosyal psikolojik etkenler: Sporcunun performansının en üst düzeye çıkmasında
antrenörüyle veya diğer sporcularla kurduğu ilişkiler de önemlidir. Bu nedenle spor psikolojisinde
Spor psikolojisi sporcuların duygu, düşünce ve davranışlarını açıklamaya çalışan ve bu açıkla- sporcuların kendi aralarında oluşturdukları grupların, antrenör ve sporcu ilişkilerinin bireylerin
malar çerçevesinde sporcu, takım ve antrenörlerin performanslarına katkı sağlamak için uğra- sportif etkinliklere katılım düzeylerine etkisi araştırılır.
şan bir bilim dalıdır. Günümüzde “herkes için spor” anlayışının gelişmesiyle spor psikolojisinin
alanı da genişlemiş, egzersiz ve sağlık için spor yapan bireylerin de psikolojik gelişimine katkı Sportif etkinliklerin yapıldığı ortamdaki tüm koşulların yarattığı psikolojik etkenler: Spor
sağlamak amacıyla çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. yapılacak ortamın zemin, iklim, çevre ve taraftar etkileri gibi koşullarının sporcu performansına
etkilerini inceler. Örneğin bir stadyumda seyirci tezahüratıyla oluşturulan ses şiddeti ve görsel
Sporcuların fiziksel kapasitelerinin de bir sınırı olduğu bilinmektedir. Yapılan teknik, taktik ve şölen, takımların performansını etkileyebilir. Sporun yapılacağı ortamın koşulları bu alandaki
kondisyon antrenmanları bir noktaya kadar sporcuların performanslarını artırabilmektedir. çalışmalarda önemli bir yer tutar (Görsel 1.3).
Spor psikolojisi bu noktada sporcuların fiziksel kapasitelerini daha iyi kullanabilmeleri için
yapılan çalışmaları içerir. Bu sayede bir sporcunun veya takımın potansiyelindeki performansa
ulaşmasına katkı sağlar. Sporcuların psikolojik özellikleri hakkında bilgi edinilmesi ve antrenman
programlarına psikolojik faktörlerin de eklenmesiyle sporcu gelişiminde daha bütüncül bir
yaklaşım sergilenebilmektedir. Örneğin güreşe yeni başlamış bir sporcunun temel hareketleri
öğrenmesi, fiziksel kapasitesini artırması gibi becerilerin yanında stres ile baş etme ve kendine
güven gibi becerileri de öğrenmesi önemlidir.
Spor psikolojisi modern sporun ayrılmaz bir parçası olarak görülür ve aşağıdaki problem
alanlarında çalışmalar yapar:
Performans artırıcı uygulamalar: Sporcuların en üst düzeyde performans gösterebilmelerini
sağlamaya dönük hazırlanan zihinsel-psikolojik antrenman programlarıdır. Bu programlar
sayesinde sporcuların kendine güven, motivasyon ve stresle başa çıkabilme gibi becerilerinin
gelişmesi beklenmektedir. Örneğin bir jimnastikçinin hareketlerini zihninde canlandıracağı
imgeleme çalışmalarıyla sporcunun hareketleri daha iyi yapması ve performansının artması
hedeflenir.
Teknik öğretimi hızlandırıcı uygulamalar: Spor-
cuların uğraştıkları spor dalına özgü hareketle- Görsel 1.3: Spor ortamının yarattığı psikolojik etkenler
rin öğretilmesinde kullanılan fiziksel ve zihinsel
antrenman teknikleri incelenir. Diğer taraftan DÜŞÜNELİM TARTIŞALIM
da sporcuların duygusal ve zihinsel tepkilerinin Bir derbi maçında ev sahibi takımın taraftarları eski futbolcuları Ahmet Hepatar’a tepki gös-
sportif becerilerine etkisi ile ilgili konularda çalış- termişlerdir. Sarı-beyazlı formayı 2010-2016 yılları arasında giyen, ligin ve millî takımın
malar yapılır. Örneğin badmintona yeni başlayan aranan futbolcusu Ahmet Hepatar, yeni takımıyla eski takımı arasında oynanan ilk maç-
sporcuların temel vuruş tekniklerini öğrenmesin- ta, eski takımının taraftarları tarafından maç süresince protesto edilmiştir. Bu duruma He-
de en kolay ve en uygun antrenman tekniklerinin patar’ın morali çok bozulmuştur. Maçın ikinci yarısında ceza sahasında kendisine yapılan
neler olduğu araştırılır (Görsel 1.2). müdahale sonucu penaltı atışı kullanacak olan Ahmet Hepatar tribünden gelen protestolar

Görsel 1.2: Badminton sporcusu neticesinde, başarılı penaltı atışlarıyla bilinmesine rağmen çok kötü bir vuruş yapmış ve golü
atamamıştır. Penaltı atışı sonrasında antrenörünün sinirli tavırlarıyla karşılaşmıştır. Maçın
Performansın Önündeki Ruhsal Engellemeleri Kaldırmaya Yönelik Uygulamalar: Bireylerin spor- devamında köşe atışı kullanacağı sırada da taraftarlarca yabancı madde yağmuruna maruz
tif etkinliklere katılımını engelleyebilecek stres, korku, kaygı gibi duygusal faktörler araştırılır. kalmış, sahaya atılan maddelerden birini taraftarlara geri atmıştır. Köşe atışını da uzun süre
Bireye buna benzer durumlarla baş edebilmesi için gerekli tekniklerin öğretilmesi gerektiğiyle gerçekleştirememiştir. Yaşanan bu olaylar sonucunda teknik direktör, oyuncuyu oyundan al-
ilgilenilir. Örneğin sporcunun sakatlık esnasında ve sonrasında yaşayabileceği duygusal sorun- mıştır.
larla baş edebilmesi için çalışmalar yapılır.
Yukarıdaki paragrafı spor psikolojisinin problem alanları açısından inceleyerek arkadaş-
larınızla tartışınız.

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 19 20 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ