Page 89 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPORDA GRUP VE GRUP DİNAMİĞİ ÜNİTE 7

Grubun, bireyin olağandan daha iyi bir performans ortaya koymasına olan etkisi sosyal
hızlandırma olarak adlandırılır. Sosyal hızlandırma olgusuna göre sporcular tek
başlarına ortaya koydukları performansın daha fazlasını takım arkadaşları veya izleyici
etkisiyle gösterirler. Yapılan araştırmalara göre ortamda farklı kişilerin bulunması
bireylerin performansını bazen olumlu bazen olumsuz etkilemektedir. Araştırmalarda
ortaya çıkan farklı ve çelişkili sonuçlara getirilen çeşitli açıklamalar vardır. Bu
açıklamalara göre ortamdaki diğer kişilerin varlığında bireyler yapma eğiliminde
oldukları (baskın) davranışları gösterme yanlısı olurlar. Kısacası kişinin yanlış yapma
eğilimi varsa grup içinde yanlışları, doğru yapma eğilimi varsa da doğruları artacaktır.
Bir futbolcu penaltı atışı sırasında vuruş tekniği iyiyse seyirci etkisiyle daha da iyi bir
vuruş tekniği gösterebilir. Bu durumun tam tersi olarak sık sık serbest atış kaçıran bir
basketbolcu da seyirci etkisiyle daha da kötü serbest atış yüzdesi tutturabilir (Görsel 7.2).
Örneklerde sporcular etraflarındaki diğer insanlar tarafından değerlendirileceklerini
düşündüklerinden baskın davranışlarını göstermişlerdir. İş birliği ve etkileşimin gerekli
olduğu basketbol, futbol gibi takım sporlarında bireysel beceriden ziyade grup sürecinin
daha önemli olduğu araştırmalar sonucunda ortaya çıkmıştır.

Görsel 7.2: Seyirciler sporcunun performansını Görsel 7.3: Gruptaki kişi sayısı arttıkça
etkiler. bireylerin gruba katkısı azalır.
Grup dinamiğinin bir başka görülme biçimi de sosyal aylaklıktır. “Ringelmann (Ringılmın)
etkisi” olarak bilinen araştırma sonucuna göre gruptaki insan sayısının artması
bireysel performansı düşürmektedir. Ringelman, yaptığı çalışmada ip çekme göreviyle
bireyleri; ikili, üçlü ve sekizli gruplar hâlinde ip çekerken gözlemledi (Görsel 7.3). Her
bireyin performansı gruptaki insan sayısı arttıkça azalma gösterdi. İki kişilik grupta
bireyler performanslarının %93’ünü; üç kişilik grupta %85’ini ve sekiz kişilik grupta ise
%49’unu gösterdi. Gruptaki kişi sayısı arttıkça bireylerin takım performansına katkısı
da azaldı. Sosyal aylaklık gruptaki bireylerin motivasyon kaybı nedeni ile daha az çaba
göstermeleri sonucunda performanslarının düşmesini ifade etmek için kullanılmaktadır.
Araştırmacılara göre bireyler gruba katkılarının önemli olduğunu fark ettiklerinde yani
bireyin gruba katkısı doğrudan gözlemlendiğinde sosyal aylaklık azalacaktır. Bireyin
göreve bireysel katılımı düşükse, birey grubun amacına katkısının gereksiz olduğu
algısındaysa, zayıf gördüğü rakiple yarışıyorsa sosyal aylaklık artacaktır.

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 87