Page 4 - Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Okuryazarlığı Öğretmen Kılavuz Kitabı

TÜRKIYE YÜZYILI MAARIF MODELI ÖĞRETIM PROGRAMLARI

4.1. SİSTEM DÜŞÜNCESİ VE OKURYAZARLIK BECERİLERİ
Eğitim, ülkelerin yakın ve uzak gelecekte hedeflediği profile uygun insanların yetiştirilmesini sağlamaktadır.
Eğitimin niteliğini belirleyen en önemli unsur öğretim programlarıdır. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli temelin-
de yapılandırılan öğretim programlarının merkezinde insan vardır. Eğitim anlayışımızı yansıtan öğretim prog-
ramlarımız insanın zihinsel, bedensel, duygusal, sosyal ve manevi gelişim yönlerini bütüncül bakış açısıyla
destekler niteliktedir. Nitekim günümüzde birçok ülkenin eğitim reformları aracılığıyla öğrencilerin bütünsel
gelişimini hedefleyen beceri temelli programlara geçiş yaptığı görülmektedir. Maarif Modeli'nde öğrencinin
yalnızca akademik başarısı odağa alınmamış, çok yönlü gelişimi hedeflenerek beceri oluşturma ve geliştirme
anlayışı benimsenmiştir. Dolayısıyla okul öncesinden ortaöğretim kademesine kadar öğrencinin bütüncül ge-
lişimini desteklemek adına programlar arası bileşenler çatısı altında okuryazarlık becerilerine yer verilmiştir.
Hayat boyu öğrenmesinin temelini oluşturan okuryazarlık, öğretim programlarımızın hedeflediği profildeki
insanların yetiştirilmesine katkı sağlamaktadır.
Okuryazarlık becerileri, geçmişte okuyup yazabilme olarak tanımlanmış ve ülkelerin gelişmişlik seviyelerini
belirlemede ölçüt olarak kabul edilmiştir. Tek seferlik bir eylem olmayan okuryazarlık; günümüzde yaşam bo-
yunca iletişim kurma aracı olarak bilgiyi kullanabilme, yorumlama, yaratma, dijital dünya ile günlük hayat ara-
sında dengeyi sağlayabilme gibi temel bir beceri şemsiyesi olarak kabul edilmektedir. Nitekim okuryazarlığın
ülkemizde geçmiş yıllarda yayımlanan farklı derslere ait öğretim programlarında da vurgulandığı görülmüştür.
Yeni öğretim programlarında ise okuryazarlık becerilerinin öğrencilere kazandırılması programların öncelikli
hedefleri arasındadır. Maarif Modeli'nde okuryazarlık; öğrencinin yeni durumları fark ederek kendine uyarla-
ması, kendi öğrenmelerini takip edebilmesi, öngörülemez biçimde değişen teknolojiyi ihtiyacına uygun kulla-
nabilmesi olarak tanımlanmıştır. Tanımda vurgulandığı üzere okuryazarlık becerilerini kazanan bir öğrencinin
bilgiyi alması veya ezberlemesi değil problemlerine çözüm olarak bilgiyi kullanabilmesi beklenmektedir. Bu
bağlamda okuryazarlığın eğitimin temel işlevini yerine getirdiği yani modern dünyanın gerçeklerine öğrencile-
rin uyum sağlamasını destekleme görevini üstlendiği söylenebilir. Söz konusu becerileri günlük yaşamlarında
kullanabilen öğrenciler, toplumun karşılaştığı problemlere de çözüm üretebilecektir. Dolayısıyla öğretim prog-
ramlarının hedeflediği medeniyet kurucusu bilge nesillerin yetiştirilmesinde okuryazarlık becerileri kolaylaş-
tırıcı bir rol üstlenmektedir.
Yeni öğretim programlarında okuryazarlık becerileri, öğrenme çıktıları, sosyo-duygusal beceriler ve eğilimler
birbiri ile bütün oluşturacak sistemsel bir yapıda verilmiştir. Bu noktada okuryazarlığın geliştirilmesinde sis-
tem okuryazarı öğrencilerin yetiştirilmesi ön plana çıkmaktadır. Sistem okuryazarı bireylere duyulan ihtiyaç
gün geçtikçe artmaktadır. Sistem, birbiri ile bağlantılı parçalardan oluşan bütüncül bir yapıdır. Sistem okurya-
zarlığı ile öğrencilere sistem düşüncesinin kazandırılması amaçlanmaktadır.

Sistem Sistemdeki
Sistemin problemleri
Sistemin bileşenlerini davranışlarını çözme, sistemin
parçalarını çözümleme, tahmin eden sürdürülebilirliği
belirleme sistemi araçları oluşturma, için geliştirdiği
seçme, kullanma
yapılandırma çözüm önerilerini
eyleme
dönüştürme

Bilgi Görseli: Sistem okuryazarlığı süreçleri

Sistem okuryazarlığı süreçlerinin ilk adımı, sistemin parçalarının bilinmesidir. Bu noktada sistem farkındalığı
önemli görülmektedir. Sistem farkındalığı öğrencilerin gerçek yaşamda var olan sistemlerin farkına varması
olarak ifade edilebilir. Modern dünyada karşılaştıkları problemleri sistem yapısı içinde düşünmeleri okurya-
zarlık becerilerini kazanmalarındaki ilk adımdır çünkü sistemleri tanımak sistem farkındalığı ile başlar. Bu

4