Page 6 - Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Okuryazarlığı Öğretmen Kılavuz Kitabı

TÜRKIYE YÜZYILI MAARIF MODELI ÖĞRETIM PROGRAMLARI

Öğretim programlarında sistem düşüncesi, bilgi görselinde görüldüğü üzere dokuz farklı okuryazarlık türü
kapsamında ele alınmıştır. Sistem okuryazarlığı doğrultusunda okuryazarlık türlerinin doğrultusunda öğrenme
yaşantılarıyla nasıl bütünleştirilebileceği sistem okuryazarlığı bütünleşik beceriler tablosunda yer almaktadır.
Öğretim programlarında yer alan okuryazarlık türleri ve tanımları aşağıda sunulmuştur.
Bilgi okuryazarlığı; karşılaşılan problemlere ilişkin bilgi odaklı çözümler üretmek için bilgi kaynaklarını
bilmek, kullanmak ve çeşitli bilgi kaynaklarının kullanımı için gerekli bilgi, beceri ve donanıma sahip olmak
olarak tanımlanabilir.
Bilgi okuryazarı birey; okuduğu bilgiyi anlamlandırabilir, topladığı bilgileri sentezleyebilir, yapılandırabilir,
amacına uygun bilgiyi kullanabilir.
Dijital okuryazarlık; bireylerin ağ tabanlı bir ortamda mevcut bilgiye ulaşma, maruz kaldıkları bilgiyi anla-
ma, kullanma, yorumlama, değerlendirme ve bilgi üretme; dijital ortamlarda mahremiyetine özen gösterme ve
e-güvenlik önlemleri alarak dijital araçlarla amacına uygun iş yapma becerisidir.
Finansal okuryazarlık; temel finansal bilgileri kavrama ve bilinçli finansal kararlar alabilme becerisidir.
Finansal okuryazar bir birey edindiği bilgileri borçlanma, harcama, tasarruf, yatırım, para yönetimi ve finansal
planlama gibi süreçlerde kullanır.
Görsel okuryazarlık; iletişimde görsellerin kullanılması, kullanılan görsellerin diğer algılama deneyimleriyle
bütünleştirilerek anlaşılmasını sağlayan beceriler bütünüdür.
Bu becerilerin gelişimi; bireyin çevresini, yaşadığı toplumu, kültürü tanıması ve farklı görsellerin farklı kültür-
lerde ne anlama geldiğini ayırt edebilmesi açısından önemlidir.
Kültür okuryazarlığı; bireyin kendi kültürünün ve diğer kültürlerin farkına varması, bu kültürleri tanıması,
kültürel normlara ve düşüncelere uygun davranış geliştirmesi, empatik bir yaklaşım ile değerlendirmelerde
bulunması için sahip olması gereken bilgi, tutum, anlayış ve becerilerdir.
Vatandaşlık okuryazarlığı; bireylerin vatandaşlık konusunda sahip olduğu bilgiyi eylemlere dönüştürme,
devlet-birey arasında kurulan ilişkilere ilgi duyma ve kendine hukuki olarak tanınmış hak ve özgürlükleri ko-
ruma, sorumluluklarının bilincinde olma yeterliliğidir.
Veri okuryazarlığı; verilere farklı yollardan ulaşma, ulaşılan verileri düzenleme, görselleştirme, yorumlama
ve verilerden yeni bilgiler üretme becerisi olarak tanımlanabilir.
Veri okuryazarı bir birey; verileri tanımlayabilir, toplayabilir, değerlendirebilir, çözümleyip yorumlayabilir,
verilere dayalı olarak bulgularını sunabilir ve yeni araştırmalar için harekete geçebilir.
Sürdürülebilirlik okuryazarlığı; sınırlı kaynakları koruma, tüm canlıların yaşam haklarına saygı duyma, var
oluşa ve insan uygarlığına yararlı olma, nesiller arası eşitliği dikkate alma gibi bilgi, beceri, tutum ve yetkin-
likleri içermektedir.

Sürdürülebilirlik okuryazarı bir birey diğer canlılara saygılıdır; kültürel, ekonomik, doğal kaynakların kullanıl-
ması, korunması ve sonraki nesillere bırakılması için bilgi beceri ve yetkinliklerini kullanır.
Sanat okuryazarlığı; sanatı anlama, takdir etme ve yorumlama becerisini ifade eder. Sanatın amacını, anla-
mını ve bağlamını anlamak için gereken bilgi ve becerilerin yanı sıra sanat eserlerini yorumlama, analiz etme,
bu eserlerin yaratıldıkları tarihî ve kültürel bağlamı anlama, kullanılan sanat tekniklerini ve unsurlarını tanıma
gibi bir dizi beceri içerir.
Programlarda, bütünleşik beceriler ve süreç bileşenleri temelinde oluşturulan okuryazarlıkların öğrencilere
kazandırılması ve geliştirilmesi aşamalarında söz konusu bileşenlerin dikkate alınması gereklidir. Bu bağlamda
okuryazarlıklar, öğrenme yaşantılarındaki örneklerin rehberliğinde farklı etkinliklerle bütünleştirilerek öğretim

6