Page 10 - Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Okuryazarlığı Öğretmen Kılavuz Kitabı

TÜRKIYE YÜZYILI MAARIF MODELI ÖĞRETIM PROGRAMLARI

4 (...) Öğretim programları çerçevesinde belirlenen okuryazarlık türlerinin bütüncül modelde okul
öncesinden başlanarak sarmal bir yapı içerisinde kazandırılması amaçlanmaktadır.

Okuryazarlık becerileri, bütün öğrenme alanlarına (yatay bütünleşme) ve bütün öğretim yıllarına (di-
key bütünleşme) uyarlanabilir yapıdadır. Buradaki önemli nokta, okuryazarlık becerilerinin öğretim prog-
ramlarının öğrenme çıktılarını desteklemesi ve öğretim yılları boyunca bütün öğrenme alanlarında sürekli-
liği sağlamasıdır. 7. sınıf Türkçe ve 3. sınıf matematik derslerine ait öğrenme çıktılarına bakıldığında “sanat
okuryazarlığı” becerisinin her iki programda da yer aldığı görülecektir. Bu durum sarmal yapıya örnek olarak
gösterilebilir. Farklı zaman ve ders içerikleriyle beslenen bu beceri ve beceri altındaki bütünleşik beceriler ile
süreç bileşenleri birbirini destekleyecek ve tamamlayacaktır. Buna bağlı olarak okuryazarlık becerileri, ilişkili
olma durumları ölçüt alınarak genellikle birbirleriyle bütünleşik şekilde ve sistematik bir yapıyla programlara
yerleştirilir. Karmaşık durumların anlaşılması, çözümlenmesi tek bir okuryazarlık becerisinden daha fazlasını
gerektirdiği için böyle bir sistem yapısına ihtiyaç duyulmuştur.

Sistem Okuryazarlığı
5
Okuryazarlık becerilerinin bir sistem yapısı içerisinde ele alınması önemlidir. Öğrencilerin sistem okuryazarı
olarak yetiştirilmesi, günümüz eğitim anlayışlarının oldukça önemli bir parçası hâline gelmiştir. (...)

Okuryazarlık becerileri, hem sarmal bir yapıda ele alınması hem de birbiriyle ilişkili olmasından dolayı sistem
yapısı kapsamında kurgulanmıştır. Okuryazarlık, sadece okuyup yazmakla sınırlı olan basit bir eylem değildir.
Eğer bir metin söz konusu ise derin anlamları keşfetmek, eğer karmaşık bir problem söz konusu ise alt sebeple-
ri analiz etmek, olası çözümleri düşünebilmek gibi üst düzey ve karmaşık becerileri kapsamaktadır. Sistem ya-
pısı ile ele alınan okuryazarlık becerileri bu yönüyle araba kullanmaya benzetilebilir. Sadece tanımları bilmek
arabayla ilgili teorik bilgilere sahip olmak gibidir ancak arabanın nereye gideceğini, ne zaman frene basılması
gerektiğini ve yolculuk sırasında diğer arabalarla nasıl etkileşimde bulunulacağını bilmek de önemlidir. İşte
okuryazarlık becerilerini bir sistem içinde ele almak da tam olarak bu noktada devreye girmektedir. Arabayı
doğru bir şekilde kullanmak için sadece basit tanımları bilmekle kalmayıp aynı zamanda araba kullanımı ile il-
gili eğitim almak, gerekli bilgilere sahip olmak, trafik kurallarını bilmek, sürüş alıştırmaları yapmak gibi önem-
li aşamaların da tamamlanması gerekmektedir. Bu, sürücünün sadece basit teorik bilgileri bilmekle kalmayıp
aynı zamanda sürüş için gerekli tüm yeterlilikleri sağlaması gerektiğini gösterir. Buradan anlaşılacağı üzere
sistem yapısı günümüz eğitim sisteminin de önemli bir parçası hâline gelmelidir çünkü artık sadece yüzeysel
okumak değil aynı zamanda metinlerin, görsellerin, verilerin içeriğini ve bağlamlarını anlamak da önemlidir.

(...) Sistem okuryazarlığı ile geliştirilmek istenen sistem düşüncesi, dört temel durumun anlaşılmasını,
6
eylem ve davranışa dönüştürülmesini amaçlamaktadır. (...)

Bu durumlar; sistemin farkında olunması, sistemi oluşturan parçaların bilinmesi, sistemi oluşturan parçalar
arasındaki ilişkilerin belirlenmesi, sistemin amacının ve işlevinin anlaşılmasıdır. Bu bağlamda Türkiye Yüzyılı
Maaarif Modeli'nde sistem okuryazarlığı; “sistemin parçalarını belirleme”, “sistemi ve bileşenlerini çözümle-
me, sistemi yapılandırma”, “sistem davranışlarını tahmin eden araçları oluşturma, seçme, kullanma”, “sistem-
deki problemleri çözme, sistemlerin sürdürülebilirliği için geliştirdiği çözüm önerilerini eyleme dönüştürme”
bütünleşik becerilerinden ve ilgili süreç bileşenlerinden oluşmaktadır.

10