Page 127 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

62 BİYOLOJİ 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Yönerge Aşağıdaki yönergeyi takip ederek tabloya verilerinizi yazınız ve soruları yanıtlayınız.

• Tabloya günlük hayatta gerçekleştirdiğiniz sekiz faaliyeti yazmanız ve bu faaliyetleri gerçekleştirir-
ken kullandığınız kaynakları kaydetmeniz istenmektedir.
• Faaliyetleri gerçekleştirirken kullandığınız kaynaklar; su, besin, enerji gibi ifadeler olabilir.
• Kayıtlarınızı oluşturacağınız tabloda, kaynağın kullanımındaki rolünüzü tahmin etmeniz gerek-
mektedir. Günlük faaliyetinizi gerçekleştirme süresine göre kaynağın kullanımındaki rolünüzle ilgili Yönerge Aşağıda verilen metni okuyunuz. Soruları, metni göz önünde bulundurarak cevaplayınız.
puanlama anahtarını kullanarak 1, 2 veya 3 sayılarını yazmanız gerekmektedir.

Tablo 1: Puanlama anahtarı
Faaliyet Süresi Kaynağın Kullanımı Puanı
10 dakikadan az Düşük 1
10 dakika -1 saat Orta 2
1 saatten fazla Yüksek 3

Tablo 2: Günlük faaliyetler sonucu ekolojik ayak izi hesaplama tablosu
Faaliyet Kullanılan kaynak Düşük Kullanım Orta Kullanım Yüksek kullanım
Örn: Diş fırçalamak Su 1 - -
1.
2.
3.
4. Görsel: Ötrifikasyona uğramış göl
5.
6. Ötrofikasyon, özellikle göl ve nehir gibi su kaynaklarında yoğun azot ve fosfor gibi minerallerin artma-
7. sına bağlı olarak suyun organik maddelerce zenginleşmesidir. Ötrofikasyon; yağmur suları, kayaların
8. aşınması, göl tabanının toprak yapısı, orman yangınları, bitki polenleri ve erozyon gibi doğal nedenlerle
Toplam oluşuyorsa buna doğal ötrofikasyon denir. Ötrofikasyon, endüstriyel faaliyetler ve insan faaliyetleri ne-
deniyle de oluşabilir. Kanalizasyon atıkları, endüstriyel ve evsel atık sular, tarımsal arazilerden süzülen
(Değerlendirme: Toplam puan 10-15 arasında ise doğa dostu birey, 16-20 arasında ise dikkatli birey, 21-25 sular, gübreleme ve deterjanlarla göle giren fosfor ve azot; su yosunlarının (alglerin) artmasına sebep
arasında ise ekolojik ayak izine dikkat etmesi gereken birey olarak tanımlanabilir.) olur. İnsan kaynaklı bu ötrofikasyon türüne yapay ötrofikasyon denir.
Aslında ötrofikasyon olayı, bir gölün yaşam süresi boyunca doğal olarak gerçekleşen ancak çok yavaş
4. Tablodaki toplam puana göre değerlendirme yaptığınızda ekolojik ayak iziniz konusunda ne söyle- işleyen bir süreçtir. Yapay ötrofikasyon ise yavaş işleyen bu süreci hızlandırmaktadır. Ötrofikasyonun
yebilirsiniz? istenmeyen birçok yan etkisi vardır. Mineral zenginliğinden dolayı suda siyanobakteriler ve algler hızla
çoğalır. Suyun ışık geçirgenliği azalır. Su içinde fotosentez yapan diğer canlılar, ışık azlığı yüzünden geli-
şemez. Alglerin yaşam döngüleri kısadır, çok hızlı oluşup öldükleri için suda ayrıştırıcı canlılar hızla ço-
ğalır. Ayrıştırıcılar suyun oksijenini hızla tüketir. Balıklar ve diğer tüketici canlılar oksijensizlikten ölür.
Ayrıştırıcı canlıların daha da artmasıyla gölde kötü kokulu gazlar oluşur. Göl zamanla bataklık hâlini alır.

1. Metindeki bilgilerden hareketle doğal ötrofikasyona "Gölün yaşlanmasıdır." diyebilir miyiz? Gerek-
5. Ekolojik ayak izinizin büyümesinde en çok etkili olan yaşam tarzı ve alışkanlıklarınız sizce nelerdir? çeleriyle açıklayınız.

126
Hazırlayan: Hülya TOKGÖZ