Page 93 - Felsefe - 10 | Beceri Temelli

41
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
FELSEFE 10
3. Ünite: Felsefenin Temel Konuları ve Problemleri Kazanım: 10.3.1. Varlık felsefesinin konusunu ve problemlerini açıklar.
Alan Becerileri: Akıl Yürütme, Sorgulama, İfade Etme ve Yazma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi ÖĞRETMEN

Etkinlik İsmi SORİTES PARADOKSU 20 dk.
Etkinliğin Amacı Felsefi açıdan varlığı sorgulayabilme. Birey
Gerekli Materyaller: Etkileşimli tahta

Yönerge
Paradoksun “yerleşik görüş, kanı ve inanca ters düşen bir sav veya yargı; doğru olmasına karşın sağduyuya ay-
kırı gelen bir tez veya kuram” anlamında kullanıldığını açıklayınız. Öğrencilerin aşağıda verilen metni okuyup
metinden hareketle ilgili soruları cevaplamalarını sağlayınız.

SORİTES (YIĞIN) PARADOKSU
Yunan mitoloji kahramanı ve Atina’nın efsanevi kurucusu Sorites, “Gürleyen Pruva” adı
verilen ve tanrılar tarafından kutsandığına inanılan gemisi ile pek çok savaş kazanmış
ve Minotor da dâhil birkaç canavarı yenmeyi başarmıştı. Pruvası, onarım gerektirdiği
için bir süre sonra bakıma alınmıştı. Hatta o kadar çok darbe almıştı ki omurgasındaki
kerestelerin yarıya yakınının yenilenmesi gerekiyordu.
Geminin halk nezdindeki itibarı o kadar yüksekti ki ilk hâlinde kullanılan -eğrilip pas
tutmuş çivilere kadar- her şey, günün birinde zaferlerini yâd edecek bir heykelde kulla-
nılmak üzere saklanmıştı.
Ertesi yıl “Gürleyen Pruva” yeni seferlere çıktı. Kışın omurgasının üçte birinin daha yenilenmesi gerekti. Nitekim bir
süre sonra gemi sefere çıktığında eski kerestelerin yenilerine göre daha dayanıksız olduğu görüldü. Kaptan Sorites,
geminin tersaneye gönderilmesini, kalan eski kerestelerin tümüyle yenilenmesini emretti.
Yine sefere çıktığı bir zaman “Gürleyen Pruva”, düşman gemilerini bir bir batırmakla meşgulken liman sakinleri eski
kereste ve çivileri kullanarak gemiyi yeni baştan inşa etmişlerdi. Ama bir savaş gemisi olarak değil -çünkü kullanılan
malzeme bunun için fazlasıyla yıpranmıştı- denizdeki parlak başarılarını karada taçlandıracak bir anıt olarak…
“Gürleyen Pruva” limana döndüğünde perişan hâldeydi. Seferlerinde çarpışmak üzere peşine düştüğü gemileri art
arda elinden kaçırmakla kalmamış, meşhur pruvasının bir kısmını da kaybetmişti. Kaptan Sorites, limanda eski par-
çalardan inşa edilmiş gemiyi görünce hiddetlenerek “Bunu inşa ettiğiniz için gemimiz ‘Gürleyen Pruva’ olmaktan çıktı
ve tanrıların kutsamış olduğu tek gemi, kazıkların üzerinde işe yaramadan duran bir hurda yığını olmuş durumda!”
demişti. Kasaba halkı, durumun kaptanın söylediği gibi olmadığını düşünüyordu. Onların yaptığı sadece ikinci bir
asıl “Gürleyen Pruva” inşa etmekti. Gerçekte tek bir özgün “Gürleyen Pruva” varsa o da fiziksel bir gemi değil ancak
zihinlerde -belki de tasarımcının zihninde- var olan bir fikir olabilirdi. Bu durumda üç gemiden hangisi gerçek “Gür-
leyen Pruva”dır?
Martin Cohen, “101 Felsefe Problemi” adlı eserinden alıntılanmıştır..
Bu soruya üç farklı cevap verilir:
• Maddi olan yani kazıklar üzerinde oturtulmuş olan asıl “Gürleyen Pruva”dır.
• Hâlihazırda kullanılmakta olan “Gürleyen Pruva”dır.
• Asıl “Gürleyen Pruva” gemi tasarımcısının zihnindeki fikir hâlidir.

a. Metinde geçen gerçek ve düşünsel varlıklar nelerdir?

b. “Gerçek ‘Gürleyen Pruva’ hangisidir?” sorusuna verilen cevapları düşünsel bakımdan ve gerçek
varlığı savunma bakımından sınıflandırınız.

c. Değişen bir varlık ideal (düşünsel) bir varlık olabilir mi? Nedenleriyle gerekçelendiriniz.

91