Page 96 - Felsefe - 10 | Beceri Temelli

42 FELSEFE 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Yönerge 15 dk.
Öğrencilere birbirini takip eden açıklamalar yapacağınızı ve bunlara dayanarak da bir soru soracağınızı belir-
terek sizi dikkatle takip etmeleri yönünde onları uyarınız. Ara sıra geriye dönerek önemli yerleri tekrar edeceği-
nizi söyleyiniz.

Açıklama

• Daha birinci keseye dokunmadan önce bir arkadaşınızın “Kesenin içinde anahtarlık
olduğunu biliyorum.” dediğini, sonra keseyi açtığımızı ve içinden anahtarlık çıktığını
düşünün. Arkadaşınızın ileri sürdüğü önerme doğrulanmış olacaktır.
• Keseyi açmadan önce arkadaşınıza “Kesenin içinde anahtarlık olduğunu nereden biliyor-
sun?” diye soracak olursak bilgisinin dayanaklarını göstermesi gerekecektir. O da bize
başka bir önerme ile bir gerekçe sunacaktır.
• Biz ona “Bu yeni önermenin gerekçesi nedir?” diye sorarsak bu sefer de yeni bir önerme
gerekçesi ileri sürecektir.
• Bu gerekçe dizisini “Yeni sunacağı bilginin gerekçesi nedir? Yenisinin ve diğer yenisinin
gerekçesi nedir?” diye sorgulama ile sonsuza dek sürdürebiliriz.
• Bu durum geriye doğru birbirine dayanan sonsuz bir önermeler dizisi meydana getirebi-
lir.
• Felsefede buna “bilginin gerekçelendirilmesinde sonsuz geriye gidiş” sorunu adı verilir.
• Tüm bunlar düşünüldüğünde başka önermeye dayanak olmasına rağmen kendisi başka
bir önermeye dayanmayan, diğer bir deyişle gerekçelendirilmeye ihtiyacı olmayan temel
bir bilgi önermesinden bahsedilebilir mi? Eğer bu söz konusu olursa sonsuz geriye gidiş
bir noktada sonlandırılabilecektir.

Temel bilgi önermesinin mümkün olduğunu düşünecek olursak bu önermenin kaynağı
duyulara mı yoksa akla mı dayanır? Tartışınız.

Öğretmene Not
Tartışmayı yönlendirmek için aşağıdaki aşamaları takip edebilirsiniz.
✓ Tartışmayı rasyonalizm görüşüne yönlendirmek için öğrencilere “Descartes, doğru bilginin
imkânı konusunda sonsuz geriye gidişi engelleyebilmek için düşünüşleri sonucunda ‘Düşünüyo-
rum, o hâlde varım.’ bilgi önermesine ulaşmıştır. Bu bilgi önermesinin insana doğuştan verildi-
ğini ve insanın buna dayanarak diğer bilgi önermelerini gerekçelendirebileceğini savunmuştur.”
bilgilerini veriniz. Ardından onlara “Sadece akla dayalı bilgiler olabilir mi?” sorusunu yönelti-
niz ve örnek vermelerini isteyiniz.
✓ Onların düşüncelerini derinleştirmek amacıyla mantık ve matematik bilgilerinin akıl yoluyla
oluşturulduğunu, bu noktada deneyimin payının tartışmalı olduğunu belirtiniz.
✓ Tartışmayı empirizm görüşüne yönlendirmek için öğrencilere “Locke, duyuların dolaysız veri-
lerinin temel önerme olabileceğini düşünmüştür. Ayrıca Descartes’ın doğuştancılık fikrine karşı
çıkarak insan zihnini boş levhaya (tabular rasa) benzetmiştir.” bilgisini veriniz.
✓ Ardından onlara Kant’ın “Kavramsız algılar kör, algısız kavramlar boştur.” sözünü söyleyiniz
ve felsefede bilgilerin oluşumunda akıl ve deneyin beraberliğinin de savunulduğunu belirtiniz.
✓ Bilginin doğasının araştırılmasının basitten karmaşığa tüm bilgilerimizin değeri için önemli
olduğunu söyleyerek tartışmayı bitiriniz.

94
Hazırlayan: Sarper Serkan AVCI