Page 139 - Fizik - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 10

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 1 2. Yönerge
1. Yönerge 1 Kayak merkezinde yan yana iki atlama noktasının olması, po-
Elektrik akımı: Bir iletkenin dik kesitinden birim zamanda geçen tansiyel farkını arttırır. Bu da birim zamanda atlayan kişi sa-
toplam yük miktarıdır. yısının artmasına imkân sağlar. Yük miktarı ve elektrik akımı
artar.
Potansiyel farkı: Birim yükün devreyi dolaşması için gerekli ener-
jidir. 2 Araçların köprülerden sabit hızla geçtiği kabul edilirse oto-
matik geçiş noktası sayısının arttırılması köprüden geçen araç
Direnç: Bir iletkenin, üzerinden geçen elektrik akımına karşı gös- sayısını arttırır. Ancak bu durum, bir otomatik geçiş nokta-
terdiği zorluktur. sından geçen araç sayısını değiştirmez ve trafik yoğunluğunu
etkilemez.
2. Yönerge
Köprüden geçecek toplam araç sayısı sabit tutularak otomatik
1 Birim zamanda öğrenciye ulaşan top sayısı, elektrik akımı ile geçiş noktalarının sayısını arttırmak, köprüden daha az sayı-
ilişkilendirilebilir. da araç geçişine izin vermek, araçların otomatik geçiş nokta-
2 Eğik düzlemin yüksekliği h, elektriksel potansiyel farkı ile iliş- larından daha yavaş geçip hareket sürelerini arttırmak trafik
kilendirilebilir. yoğunluğunu azaltabilir.
3 Eğik düzlem üzerindeki çubuklar, direnç ile ilişkilendirilebilir. 3 Elektrik akımını katılarda serbest elektronlar, iletken sıvı çö-
zeltilerinde iyonlar, gazlarda ve plazmalarda pozitif yüklü
4 Eğik düzlem üzerindeki çubuk sayısı arttırılıp çubuklar biraz iyonlar ve serbest elektronlar oluşturur.
daha sıklaştırılırsa öğrenciye birim zamanda ulaşan top sayısı
azalır. Bu durum elektrikle ilişkilendirildiğinde devredeki di- 4 15 Temmuz Şehitler Köprüsü gişelerinden geçiş yapan araç
rencin arttığı, akım şiddetinin azaldığı sonucu çıkar. (pozitif iyon) sayısı 185 bin, çıkış yapan araç (negatif iyon)
sayısı 105 bin ise köpründen geçen araç (elektrik akımı) sayısı
5 Öğrenciye birim zamanda ulaşan top sayısını arttırmak için 290 bin’dir.
eğik düzlem üzerindeki çubuk sayısı azaltılmalı ya da eğik
düzlemin yüksekliği h arttırılmalıdır. Kapalı bir elektrik dev- 5 Yerden ısıtma sisteminde kullanılan su borularındaki kıvrım-
resi gibi düşünülürse direnç azaltılmalı ya da potansiyel farkı ların değişmesi, direnç değerinin değişmesine sebep olur. Bu
arttırılmalıdır. da aynı ısı pompasının kullanılması durumunda birim zaman-
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders da borudan geçen su miktarının yani elektrik akımının azal-
masına neden olur.
Kitabı, sayfa 15-17.
6 Bir ortamda bulunulan lambaların ışık vermesi için anahtarlar
Etkinlik No.: 2 kapatılır. Anahtarın kapatılmasıyla eş zamanlı olarak lamba
1. Yönerge ışık vermeye başlar. Bu durum elektronların titreşim hareke-
ti ile gerçekleşir. Bu nedenle yerden ısıtma sistemi ile ısınma,
1 borulardaki suyun sürüklenmesi ile sağlanırken bir ampulün
Potansiyel Yük ışık vermesi için oluşan elektrik akımı, elektronların titreşim
Farkı Elektrik Akımı Direnç Miktarı hareketi ile gerçekleşir.
İki nokta Nesnenin Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
arasındaki bir noktadan Hareket Kitabı, sayfa 15-17.
1. Olay ----- ettirilen
enerji bir noktaya nesneler
farkı taşınması Etkinlik No.: 3
Trafik yoğun- Geçiş 1 Bir iletkenin direnci, uzunluğu ile doğru orantılıdır.
luğu/Araçların Köprü
2. Olay ----- yapan
köprüden genişliği 2 Bir iletkenin direnci, kesiti ile ters orantılıdır.
geçişi araçlar
Suyun borular Boru- 3 Bir iletkenin direnci, özdirencinin büyüklüğü ile doğru oran-
Isı pom- Kıvrımlı tılıdır.
3. Olay içerisinde lardan
pası borular
taşınması geçen su 4 R = ƍ . L
S
2 Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. Muh- Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
temel cevap: Kitabı, sayfa 17-20.
Olay: Akarsuların akış yönü yüksek yerden alçak yere doğru-
dur. Bu akış sırasında akarsuyu yatağının dar kısımlarından Etkinlik No.: 4
birim zamanda geçen su miktarı, geniş kısımlarına göre daha 1. Yönerge
fazladır.
Potansiyel farkı: Yüksek yerden alçak yere doğru olan akış R (Ω) ρ (Ω.m) L (m) A (m ) 2
yönünün sebebi 1 kΩ 1 1 1
Elektrik akımı: Su 2 kΩ 1 2 1
Direnç: Akarsu yatağının dar ve geniş kısımları 2.5 kΩ 1 5 2
1.67 kΩ 1 5 3
0.8 kΩ 0.8 5 5
0.6 kΩ 0.6 5 5

137