Page 140 - Fizik - 10 | Beceri Temelli

FİZİK 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
2. Yönerge akımının geçmesini engeller ve bu sebeple Şekil II'deki lamba ışık
Simülasyonda iletkenin kesit alanı ve özdirenç değerleri sabit tutu- vermez.
lup iletkenin uzunluk değeri arttırıldığında direnç değerinin art- 2. Yönerge
tığı, uzunluk ve özdirenç değerleri sabit tutulup kesit alanı değeri
arttırıldığında direnç değerinin küçüldüğü, iletkenin kesit alanı ve 1 V l = V 2 = V 3 10 = 20 = 30 = 5 = R
uzunluğu sabit tutulup özdirenç değeri azaltıldığında ise direncin i 1 i 2 i 3 2 4 6
azaldığı gözlemlenmiştir. Bu verilere bakılarak katı bir iletkenin di- Elektrik devrelerinde devredeki potansiyel farkın devre akımı-
renç değerinin, özdirenci ve uzunluğu ile doğru, kesit alanı ile ters na oranı sabit ve devrenin direncine eşittir.
orantılı olduğu söylenebilir. V
Buna göre Ohm Yasası’nın matematiksel modeli olur.
R =
3. Yönerge 2 i
Matematiksel olarak R = ρ ∙ L modeli elde edilir.
A i (Akım şiddeti) R (Direnç) R (Direnç)
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
Kitabı, sayfa 17-20.
Etkinlik No.: 5
1. Yönerge
1 Lambalar seri bağlı iseler bir tanesinin patlaması durumunda V (Potansiyel i (Akım şiddeti) V (Potansiyel
tüm lambalar söner. Lambalar paralel bağlı iseler bir tanesinin farkı) farkı)
patlaması durumunda sadece o lamba söner ve diğerleri yan-
maya devam eder. Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
Kitabı, sayfa 22-31.
2 Görsellerdeki lambalar seri, paralel ya da karışık bağlanmış
olabilir. Etkinlik No.: 7
3 Çok sayıdaki lamba bir devreye sadece seri bağlansaydı anah- 1. Yönerge
tar açıldığında bütün lambalar sönerdi. Bu nedenle evlerde
aydınlanma araçları seri bağlanmaz. Ancak hepsi paralel bağ- 1 Paralel bağlama, seri bağlama.
landığında da çok akım çekileceğinden devrenin yanması söz
konusu olabilir.. 2 Her cihaz için fabrikaların özel pil üretmesi gerekirdi. Bu da
hem maliyeti arttırır hem de pilleri bulmayı zorlaştırırdı.
4 Sokak lambaları paralel bağlıdır. Bu nedenle de bir tanesi arı- 3 Oyuncak arabalardaki piller paralel bağlanmıştır.
zalansa bile diğerleri yine de yanmaya devam eder.
2. Yönerge 4 Işıldaklardaki piller seri bağlanmıştır.
1 Şekil II'de hem seri hem de paralel bağlama varken Şekil I ve 5 İhtiyaç duyulan potansiyel farkın elde edilmesi için piller farklı
Şekil III'te yalnız paralel bağlama vardır. şekillerde bağlanır.
2 Şekil I ve Şekil III'te diğer lambalar ışık vermeye devam eder- 2. Yönerge
ken Şekil II'deki lambalar söner. 1 K ve N seri bağlanmalıdır.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
Kitabı, sayfa 22-31. K N

Etkinlik No.: 6
1. Yönerge
V = V + V = 3 + 9 = 12 V
1 Ampermetreler devre elemanlarından birim zamanda geçen K N
yük miktarını ölçmek için kullanılan araçlardır. Ampermetre- 2 K ve L ya da M ve L pilleri ters bağlanmalıdır.
nin ölçüm yapabilmesi için devre elemanlarından geçen yüke
eşit miktarda yükün ampermetreden de geçmesi gerekir. Bu K L M L
nedenle ampermetre, devrede akımın ölçüleceği kola seri bağ-
lanır ve bu sayede Şekil I'deki lamba ışık verir. Ampermetreler,
devreye bağlandığında devrenin akım şiddetinde değişiklik
yapmaması için direnci çok küçük olan iletkenler kullanılarak V = V - V = 4,5 - 3 = 1,5 V V = V - V = 6 - 4,5 = 1,5 V
K
L
L
M
imal edilir. Ampermetre devreye paralel bağlanırsa akım, di- 3
renci düşük olan ampermetreden geçerek uçlarına bağlandığı N
devre elemanının çalışmasını engeller ve bu sebeple Şekil II'de-
ki lamba ışık vermez.
9V
2 Voltmetreler elektrik devrelerinde herhangi iki nokta arasın-
daki potansiyel farkı ölçmek amacıyla kullanılan araçlardır. K M
Voltmetrenin, potansiyel farkı ölçülecek devre elemanının iki
ucu arasına bağlanması gerekir. Bu nedenle voltmetre, devrede
devre elemanlarına paralel bağlanır ve bu sayede Şekil I'deki 3V 6V
lamba ışık verir. Voltmetreler, devreye bağlandığında devrenin
akım şiddetinde değişiklik yapmaması için direnci çok büyük Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
olan iletkenler kullanılarak imal edilir. Voltmetre, devreye seri Kitabı, sayfa 33-36.
bağlanırsa direnci çok büyük olduğu için devreden elektrik
138