Page 174 - Fizik - 10 | Beceri Temelli

FİZİK 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
2 Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır. Muh-
temel cevaplardan biri şöyle olabilir: c
Seçilen dalga boyları 700 nm, 530 nm ve 380 nm değerlerine
ise 380 nm dalga boyuna sahip ışık diğer dalga boylarındaki
ışıklara göre prizma tabanına daha fazla yaklaşmıştır. Buna
göre prizma tabanına yaklaşma durumlarına göre renkler
mor > yeşil > kırmızı şeklinde sıralanabilir.
3 Ortamın değişmesi aynı renkteki ışığın prizma içinde ve çı-
kışında izlediği yolu ya da doğrultusunu değişmektedir. Hava
ortamında prizmaya gelen ışık, prizma içinde ve çıkışında su I 3
ortamına göre daha fazla kırılmaktadır. C odası
4 Beyaz ışığın, ışık prizmasına gönderildiğinde renklere ayrıldığı
görülür. Renklere ayrılan ışığın kırılma doğrultularının farklı 3 Araştırmacı Zeynep Şekil I’deki düzenekle prizmaların ışığın
olduğu; en az kırmızı ışığın, en çok mor ışığın kırıldığı, geriye doğrultusunu değiştirme, tam yansıma ve paralel sapma olay-
kalan ışıkların bu sınırlar içinde olduğu görülür. larına sebep olma özelliklerinin bulunduğu sonucuna varır.
5 Işığın rengine göre saydam ortamların kırılma indisleri arasın- Araştırmacı Şafak Şekil II’deki düzenekle prizmaların ışığın
da n mor > n mavi > n yeşil > n sarı > n turuncu > n kırmızı ilişkisi doğrultusunu değiştirme, tam yansıma ve paralel sapma olay-
bulunmaktadır. larına sebep olma özelliklerinin bulunduğu sonucuna varır.
Ayrıca prizmanın bulunduğu ortamın kırılma indisine göre
6 Dalga boyu büyük olan ışık için ortamın kırılma indisi küçük- sınır açısının değiştiğini fark eder.
tür ve prizmada diğer ışık renklerine göre daha az kırılır.
Araştırmacı Sibel ise Şekil III’teki düzenekle prizmalarda gö-
7 Tek renkli ışık, beyaz ışık gibi birden fazla renkli ışığa ayrıl- rüntünün sanal olduğu ve prizmaların ışığın doğrultusunu
maz. Bu durum beyaz ışığın içinde farklı dalga boylarına sahip değiştirme özelliğinin bulunduğu sonucuna varır.
ışıkların birlikte olduğunu ve ortam değiştiğinde birbirinden
ayrıldığını gösterir. 2. Yönerge
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders 1 a) Cevaplar öğrenciye göre değişiklik gösterebilir. Muhtemel
Kitabı, sayfa 247-248. cevap şöyledir:

Etkinlik No.: 79 Reflektör fotoğraf makinesi, projeksiyon, mikroskop gibi
birçok optik alette tam yansımalı prizmalar kullanılır. Ör-
1. Yönerge neğin reflektörler, gelen ışığı yansıtarak bir nesnenin karan-
1 lık ortamlarda gözlemciler tarafından fark edilmesini sağlar.
a b b) Bu sorunun cevabı öğrencinin yorumuna bırakılmıştır.
2 Mor, sarı ve kırmızı ışıklar için ortamın kırılma indisleri ara-
o
sında n > n > n kırmızı ilişkisi vardır. Mor ışık 42 de tam
mor
sarı
o
yansımaya uğradığına göre mor ışık için sınır açısı 42 den kü-
çüktür. Ortamın kırılma indisleri arasındaki ilişkiye göre sarı
ve kırmızı ışık ışınları için aynı durumlar söz konusu olabilir.
Bu durumlarda ışık ışınları tam yansıma yapabilir, sınır açı-
sıyla geliyor ise yüzey üzerinden gidebilir veya hava ortamına
ilerleyerek prizmadan ayrılabilir. Eğer sarı ışık ışını sınır açısı
c ile gelir ise bu durumda kırmızı ışık ışını hava ortamına ilerle-
yerek prizmadan ayrılabilir.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
Kitabı, sayfa 247-249.
Etkinlik No.: 80
1
Tablo I
Ana Renk Ara Renk Ana Renk Ara Renk
Renkler
2 (Işık) (Işık) (Boya) (Boya)
a b Kırmızı X X
Yeşil X X
Mavi X X
Cyan X X
Magenta X X
Sarı X X
I 1 I 2
A odası B odası

172