Page 258 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

125 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

1. Koyu yazılı kelime ve kelime gruplarının anlamlarını metnin bağlamından hareketle tahmin edi-
niz. Tahminlerinizi TDK Türkçe Sözlük’ten kontrol ediniz.

2. Aşağıdaki bölümde koyu yazılı kelime ve kelime gruplarının yerine anlamı bozmayacak şekilde
başka sözcük veya sözcük grupları getiriniz. Bu durumun anlatıma olan etkisini kısaca açıklayınız.
“Olan o zaman oldu işte. Türkeli’nin bütün kurdu kuşu, bütün hayvanları dile geldi, kendi dillerin-
ce kayanın düşmana verilişine ağladılar. Yedi gün sonra da bu düşüncesiz Hakan öldü. Ama onun
ölümüyle ülke felaketten kurtulamadı. Bir Çin prensesi uğruna çekinmeden feda edilen yurdun bir
kayası, Türkeli’nin felaketine sebep oldu. Halk rahat ve huzur yüzü görmedi. Irmaklar birbiri ardınca
kurudu. Göllerin suyu buhar olup uçtu. Topraklar yarıldı, mahsuller yeşermez oldu.

-Göç!.. Göç!.. diye çığrışmaya başladı. Derinden, inilti, hüzün dolu, çaresiz bir çığrışmaydı bu. Yü-
rekler dayanmazdı. Uygurlar bunu bir ilahi emir diye bildiler. Toparlandılar, yollara düzüldüler.”

3. Aşağıdaki cümlede koyu yazılı kelime gruplarının anlamlarını düşünerek neden bir arada kullanıl-
dığını açıklayınız.
“O zaman canlı cansız, ehli yaban, çoluk çocuk bütün yurtta soluk alan almayan ne varsa hepsi
birden:

-Göç!.. Göç!.. diye çığrışmaya başladı.”

4. Metinden öğrendikleriniz bağlamında destan türünün özelliklerini yansıtan kelime ve kelime
gruplarına örnekler veriniz.

5. Metinden dönemin sosyal ve inanç yapısını yansıtan kelimelere ikişer örnek veriniz.

256
Hazırlayan: Kadir YILDIZ