Page 313 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 153

4. ÜNİTE > Destan/Efsane Kazanım A.2.9: Metindeki anlatım biçimleri ve tekniklerinin işlevlerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Ne Sırrın Var? 25 dk.
Metinde bir olay veya durumu en etkili biçimde ifade edebilmek için başvurulan anlatım biçim ve teknikleri-
Amacı ni, bunların işlevlerini belirleyebilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Manas Destanı

Cakıp’ın büyük derdi çocuğunun yokluğu idi. Bir gün bu derdini şöyle anlatıyordu: “Her cinsten hay-
van sahibi oldum. Mal mülkümde beş paralık haram yok. Fakat elimden tutup ölümümden sonra ‘Vay
babacığım!’ diye ağlayacak, yüzünü parçalayacak bir evladım yok. Ne talihsiz, bahtı kötü adam imişim!”
diye gözyaşlarını tutamadı, hıçkıra hıçkıra ağlamakta devam etti.
Yanında yatan Cakıp biraz sonra uyanıp Çıyırdı’yı da uyandırıp gördüğü düşünü anlattı. (…) düşleri
yordurmak için düğün ziyafet yapmak gerektiğini söyledi.
Cakıp gördüğü rüyayı tabir ettirmek için ziyafet hazırlattı. Atlar, develer, koyunlar kesti. Ulu toy kıldı.
Bayyegit adlı bir ihtiyar, Cakıp ve Bakdevlet Hatun’un gördükleri düşün manasını açıkladı. Bu rüyaya
göre “Çıyırdı Hatun bir erkek, bir kız doğuracak. (…)” dedi. Cakıp bu tabirleri duyar duymaz sevincin-
den ağladı.
Bu ziyafetten bir müddet sonra Çıyırdı Hatun her türlü yemekten tiksinti duyarak hiçbir şey yemez
oldu. “Pars yüreği yemek istiyorum.” diye tutturdu. Aradılar, taradılar, nihayet bir avcının öldürdüğü
parsın yüreğini bulup yedirdiler. (…) Cakıp Bey’in sevincine payan yoktu. (…)

Bilgenur Uslu, Manas’ın Dünyaya Gelişine Göstergebilimsel Bir Deneme

Kelime Dağarcığı:
toy: Ziyafet. tabir: Rüya yorma, yorumlama. payan: Son, sonuç, nihayet. payan olmamak: Sevincine sınır çizilememek.
pars: Kedigillerden, genellikle Asya ve Afrika’nın sıcak bölgelerinde yaşayan, postu benekli, bazen de düz siyah, çevik, yırtıcı,
etçil, memeli hayvan, leopar, panter, pelenk (Panthera pardus).

1. Metinde Cakıp, derdini kendi ağzından yine kendine anlatmıştır. Bu teknikler, destanın anlatımını
nasıl etkilemiştir? Görüşlerinizi gerekçeleriyle yazınız.

311