Page 842 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 364 Etkinlik No.: 366
1. Olası Cevap: Yazar, gazetecilik mesleğiyle uğraştığını ve Mosko- 1. Cumhuriyet Dönemi nesir alanında gelişmelerin yaşandığı bir dö-
va’yı otuz yıl önce de ziyaret etmiş olduğunu metinde belirtmek- nemdir. Cumhuriyet’in ilanından sonra devlet görevlisi olmayan
tedir. Bunun yanı sıra mesleği gereği pek çok memleket gezmiş kişiler de gezi yazısı yazmışlardır. Bunda seyahat etmenin, eski
olduğunu dile getirmektedir. Yazar, Moskova’yı Paris, Londra gibi dönemlere göre kolaylaşmış olmasının etkisi büyüktür. Yabancı
şehirlerle kıyaslamaktadır. Bu bilgilerden hareketle yazarın bu şe- ülkelerle kültürel ilişkilerin artması ve bireysel gezi imkânlarının
hirleri daha önce ziyaret ettiğini, Avrupa’yı yakından tanıdığını çoğalması sonucu bu türde eser yazanların sayısında bir artış ol-
anlamak mümkündür. Ayrıca yazar, yıllarca fikir tartışmalarına muştur. Cevap yoruma açıktır.
katıldığını ve politik kavgaları yakından izlediğini söylemektedir.
Bu durum, onun ülke ve dünya gündemindeki siyasi meselelerde 2. Bu türde eser vermiş yazarların birçoğu Türk edebiyatının Cumhu-
uzman ve söz sahibi bir kişi olduğunu göstermektedir. Cevap yo- riyet Dönemi’nde yaşamıştır. Cumhuriyet’in ilanına kadar yazılan
ruma açıktır. gezi kitaplarının yazarları ya devlet memuruydu ya da devletle iliş-
2. Olası Cevap: Yazarın duygusal ve hassas bir insan olduğu, geçmişe kili kişilerdi. Ayrıca bu dönemde yapılan seyahatler daha çok bilgi
özlem duyduğu metindeki anlatım şeklinden ve kullanılan ifade- edinmek, tedavi ya da görev amaçlıydı. Bu durum gezi yazısı türün-
de eser vermiş yazar sayısının diğer türlere göre daha az olmasına
lerden anlaşılabilmektedir. Yazarın farklı memleketleri ziyaret et-
mesi onun dışa dönük, sosyal ve meraklı bir insan olduğu izlenimi neden olmuş olabilir. Cevap yoruma açıktır.
uyandırmaktadır. Yazarın düşünce ve siyaset dünyasından pek çok 3. Olası cevaplar: Gezi yazıları aynı zamanda anlatıldığı dönemi ay-
insanla etkileşimde bulunması onun girişken, özgüvenli, çalışkan, dınlatan metinlerdir. Bu nedenle Osmanlı Dönemi’ne ait gezi yazı-
bilgili, geniş fikirli bir karaktere sahip olduğunun göstergesidir. Ya- larını ve sanatçılarını araştırırdım. Osmanlı coğrafyasını, insanla-
zarın farklı milletler hakkında düşünceleri ve bu konuda gösterdiği rın yaşayış şekillerini, geleneklerini öğrenmek isterdim.
tavır ise duyarlı, hassas, sorumluluk sahibi, nazik, dikkatli, sağdu- Cumhuriyet Dönemi’ne ait gezi yazılarını ve sanatçılarını ince-
yulu bir insanın kişiliğini yansıtmaktadır. Metindeki Moskova’ya lemek isterdim. Bu dönemde gezi yazısı türündeki eser sayısının
dair gözlemlerin aktarıldığı ifadelerden yazarın dikkatli, akılcı ve önceki dönemlere göre daha fazla olması yapacağım araştırmamı
mantıklı düşünebilen bir insan olduğu anlaşılmaktadır. Cevap yo- kolaylaştırabilirdi.
ruma açıktır.
3. Olası Cevap: Yazarın “Dünyada kötü adam, çıkarcı adam, ahlâk- Cevap yoruma açıktır.
sız adam çoktur. Fakat kötü millet, çıkarcı millet, ahlâksız millet 4. Cumhuriyet Dönemi gezi yazarlarının birçoğunun eserlerinde,
yoktur.” ifadeleri, onun gazetecilik mesleğinde uzun yıllar boyunca genellikle Anadolu’ya yer vermelerinin nedeni olarak doğup bü-
edinmiş olduğu tecrübeleri yansıtmaktadır. Yazılarında herhan- yüdükleri coğrafyayı anlatma isteği gösterilebilir. Kendi kültürü-
gi bir milleti kötülemekten dikkatle sakınması onun öz disiplin- nü tanıtma isteği olabilir. Uygarlığın beşiğinin Anadolu olması da
li, duyarlı, sorumluluk sahibi ve sağduyulu bir gazeteci olduğunu eserlerinde Anadolu’ya yer vermelerinde önemli bir etken olabilir.
göstermektedir. Yazarın kullanmış olduğu ifadelerden ve gösterdiği Cevap yoruma açıktır.
örnekten yola çıkarak onun ülke ve dünya gündeminde yaşanan Etkinlik No.: 367
olaylara tarafsız ve bağımsız bir gözle bakabilen, öz eleştiriler ya-
pabilen olgunlukta bir gazeteci olduğu izlenimi edindim. Cevap 1. Olası Cevap: Yazar, konuştuğu kişinin cevaplarını yeterli bulma-
yoruma açıktır. dığı için üç nokta kullanmış olabilir. Yazar; anlatımı kuvvetlendir-
4. Olası Cevap: Yazar ilk ziyaretinden otuz yıl sonra yeniden gitti- mek, ifadeye güç katmak için üç nokta kullanmış olabilir. Yazar,
ği Moskova’da beklentilerini ve özlemlerini giderecek hiçbir şey okuyucunun cevaplar karşısında düşünebilmesi için ona zaman
bulamamıştır. Bu nedenle geçmişe özlem duymakta ve şehirde vermek amacıyla üç nokta kullanmış olabilir. Yazar, konuşma esna-
meydana gelen değişimi, şehrin büyüyüp kalabalıklaşmasını ya- sında oluşan sessizliği vurgulamak için üç nokta kullanmış olabilir.
dırgamaktadır. Yazar, Moskova’daki gözlemlerini tarafsız bir şe- Yazar, konuştuğu kişinin de kendi verdiği cevaplardan emin olma-
kilde aktarmak yerine kendi izlenimlerini, duygu ve düşüncelerini dığını belirginleştirmek için üç nokta kullanmış olabilir.
metinde yansıtmaktadır. Bu durum, yazarın yaşamına ve kişilik
özelliklerine dair metinden çıkarımlar yapabilmeyi, ele alınan ko- 2. Olası Cevap: Yay ayraç ile belirtilen yerlere getirilmesi uygun olan
nuyu gerçeklik ilişkisi bağlamında değerlendirilebilmeyi mümkün noktalama işareti üç noktadır. Çünkü üç nokta, anlatım olarak ta-
kılmaktadır. Cevap yoruma açıktır. mamlanmamış cümlelerden sonra da kullanılabilen bir noktalama
işaretidir. Verilen bölümde de cevaplar anlatım olarak tamamlan-
Etkinlik No.: 365 mamıştır.
1. Yazar çeşitli imkânsızlıklarla mücadele ederek, gayret ve inatla 3. Olası Cevap:
küçük yaşta dünyadaki pek çok yeri gezebildiğini, bu vesileyle a)
farklı kültürleri tanıma imkânı bulduğunu söylemektedir. Başa-
rıya ancak gayret, sabır biraz da inatla kavuşulabileceğini vurgula- Metinden Rehberimle beraber evleri dolanırken ah-
maktadır. Dolayısıyla yazarın gayretli, inatçı ve ideali için pek çok Seçtiğiniz şaptan, yuvarlak, çatısı belgesellerde gördü-
şeyi göze alan bir yapıda olduğu hükmünü vermemiz mümkündür. Birleşik Yapı- ğünüz yerli evleri gibi sarı samanlarla kap-
Cevap yoruma açıktır. lı Cümle lanmış bir eve girdik.
2. Yazar çeşitli kültürleri tanımak ve insanlarla tanışmak için ikinci Rehberimle beraber evleri dolanıyorduk.
mevki vagonlarla gezmiş, yolculuklarda insanlarla sürekli ko- Cümlenin Bu esnada ahşaptan, yuvarlak bir ev gördük.
nuşmuş, kafelerde oturup kalmış ve Türkçe sayesinde Orta Doğu Basit Yapılı Bu evin çatısı sarı samanlarla kaplanmıştı.
coğrafyasında iletişim sorunu yaşamadan her yere girip çıkmıştır. Hâli Belgesellerdeki yerli evlerine benziyordu.
Bu şekilde engelleri aşarak dünyanın çeşitli yerlerini tanıma fırsatı Bu eve girdik.
bulmuş ve kültürel ufkunu genişletmiştir.
b) Cümleler anlam olarak aynı olsa bile anlatım olarak farklıdır.
3. Bir eser yazarın dünya görüşü, sanat anlayışı, ideolojisinden izler Çünkü seçtiğim birleşik yapılı cümle akıcı, kuvvetli ve çeşitlen-
taşır. Eser bu ögeler doğrultusunda, bu ögelerin etkisinde oluştu- dirilmiş bir anlatıma; dönüştürdüğüm basit yapılı cümleler ise
rulur. Bu nedenle bir metni yazarından bağımsız düşünemeyiz. tekdüze ve kesintili bir anlatıma sahiptir.
Cevap yoruma açıktır.

840