Page 839 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

CEVAP ANAHTARLARI
2. Yazarın metnin bu bölümünde epik anlatıma başvurmasının kö- ayrıntılar, yazar aracılığıyla görünür olur. Aynı zamanda ya-
keninde yazarın tarihsel ve ideolojik yöneliminin olduğu söyle- zarın üslubu, estetik tutumu ve dili kullanma biçimi hakkın-
nebilir. Gezip gördüğü yerde Türklere ait izler vardır. Yazar bu da okuyucu bilgi sahibi olabilir.
ögelerin etkisiyle geçmişe, tarihe dönmekte ve hatıralar her yerde
canlanmaktadır. Yazar bu hatıraların etkisiyle epik bir anlatıma b) Olumsuz etkiler: Yazarın kişisel üslubuyla kaleme alınmış
başvurmakta, coşku ve heyecan dolu bir ruh hâliyle düşüncele- gezi yazıları okuyucuyu yönlendirir. Bu durum okuyucunun
rini dile getirmektedir. mekâna dair kişisel izlenimlerine ket vurabilir.
3. Yazarlar anlatımlarında metnin inandırıcılığını artırmak, parça- Cevap yoruma açıktır.
da anlatılanları daha anlaşılır hâle getirmek, okuyucuyu etkile-
mek ve onun ilgisini çekmek gibi amaçlarla düşünceyi geliştirme 3. Metnin yazarı, çeşitli sanatçı ve tanınmış kişileri, mekân üzerin-
yollarından biri olan sayısal verilerden yararlanmaya başvur- deki kendi düşüncelerini ve pekiştirmek ve güçlendirmek için
maktadır. tanık göstermiştir. Bu durum eserin, içerik ve üslup olarak inan-
dırıcılığını artırmıştır. Cevap yoruma açıktır.
Etkinlik No.: 348
1. Savaş, mücadele, düşman gemilerinin ilerleyişi, askerlerin elle- Etkinlik No.: 351
rinde silahları ve sırtlarındaki yük ile yaşadıkları zorluklar gör-
sel ile metinde anlatılmaktadır. Metin ile görsel arasında, içerik 1. Ben olsaydım “Etrafımızda çok sayıda ton balığı vardı ama bizim
açısından birbirini tamamlayan ve destekleyen bir ilişki vardır. oltamıza hiç birisi gelmiyordu.” şeklinde anlatırdım. Anlatımlar-
2. Olası Cevaplar: O eskimiş ve bozulmamış taşlar yaşanmışlığın da ortaya çıkan farklılıklar, kişiden kişiye değişkenlik gösteren
göstergesiydi sanki. El değmemiş yapısıyla iki katlı ahşap evler, ifade etme biçiminden kaynaklanmaktadır. Cevap yoruma açıktır.
eski zamanların hãlã yaşayan sessiz tanıkları gibiydi. Mavi, sarı,
yeşil, beyaz boyalı o evler sıcacık bir yuvanın resmini çiziyordu. 2. Metinde “bora yapmak”, “yelken küçültmek”, “deniz kaldırmak”,
İçim huzurla doluyordu bu sokağa baktığımda. Şehrin yapaylığı, “keşişleme”, “gradin halatı” gibi denizcilikle ilgili terimler sıkça
karmaşası yoktu burada. Ağaçların altında köy meydanında ku- kullanılmıştır. Bir yazarın anlatısını gerçekleştirirken seçtiği söz-
rulan tezgâhlarda köy kadınlarının kendi elleriyle hazırladıkları cükler ve bunları nasıl kullandığı onun yaşama biçiminin dildeki
konserveler, reçeller, organik ürünler doğal yaşamın burada hâlâ yansımasıdır. Bu nedenle yazarın denizcilikle uğraştığını, yaşam
devam ettiğini gösteriyor. biçiminin üslubuna tesir ettiğini ve bu alanda bilgi birikimine
3. Okuyucunun ilgisini yazıya çekebilmek için öncelikle gezip gö- sahip insanlara hitap eden bir üslup kullandığını söyleyebilirim.
Cevap yoruma açıktır.
rülen yer ile ilgili en dikkat çekici görseli kullanırdım. Bu görsel;
tarihî özelliği olan ya da farklı mimarisi ile göze çarpan bir yapı 3. Verilen metnin günlük türüyle benzerlikler gösterdiğini söyleyebi-
olabileceği gibi o yere özgü bir yemek, kültürel kıyafetler de ola- lirim. Çünkü yazar, yaşadıklarını ve izlenimlerini kendi ağzından
bilir. Seçilen görselin, yazı ile bütünlük göstermesine ve uyumlu anlatmakta; inandırıcı, samimi bir dil kullanmakta; anlattığı olayları
olmasına dikkat ederdim. Cevap yoruma açıktır. âdeta günü gününe yazmakta ve kendi görüşlerini, duygularını, ruh-
sal yapısını yansıtan ifadeler kullanmaktadır. Cevap yoruma açıktır.
Etkinlik No.:349
1. Verilen metni okuduğumda zihnimde ikinci görsel canlanmak- Etkinlik No.: 352
tadır çünkü metinde tarihî ve arkeolojik öneme sahip bir alandan
söz edilmektedir. 1. İfadeler metinde gezilen görülen yerlerin tarihin katmanlarında
dolanarak anlatıldığı, yazarın etrafındaki her şeyi tarihin gözün-
2. Gezi yazılarında anlatılan yerler okurun ilgisini çeker ve oku- den bize aktardığı, dolayısıyla yazarın kelime kadrosuna tarihin
yanda aynı yerlere seyahat etme isteği uyandırır. Bu tür metinler kaynaklık ettiği, Hoca’nın bilgi ve birikiminin metni zenginleş-
sayesinde gidip görme imkânı bulamadığımız pek çok yeri daha tirdiği söylenebilir.
detaylı tanıma fırsatı buluruz, bilgi ediniriz. Yazar bu metinde
anlattığı yeri, seçtiği kelimelerle âdeta gözümüzde canlandır- 2. a) Şehirdeki tarihî ve kültürel mekânlar, şehrin tabiat güzellik-
makta ve okuru geçmişe götürmektedir; hem doğal hem tarihî leri, gençlerin eğlenmek ve gezmek için özellikle tercih ettiği
özelliklerini anlattığı bu yeri görmek için okuru teşvik etmektedir. mekânlar anlatılabilir.
3. Bu etkinlik öğrencinin birikimine ve hayal gücüne göre şekillenecektir. b) Yazar tarihsel bilgi ve birikimi ile tanıtılan yerleri detaylı, alana
Yazı hazırlanırken yazılacak yerin coğrafi, kültürel ve tarihî özellikleri özgü terim, kavram ve tarihî şahsiyetleri bolca kullanarak metnini
hakkında bilgi toplamaya; izlenimleri not almaya; gözlem gücünü kul- kurmuştur. Bu unsurlar ortaya zengin bir metin çıkarmıştır. Bizim
lanmaya; anlatımda yalınlık, sadelik, akıcılık özelliklerine dikkat etme- yazacağımız metin bilgi ve birikim düzeyimiz nedeniyle aynı zen-
ye ve gereksiz ayrıntılara yer vermemeye özen gösterilmelidir. ginliği taşımayacaktır. Anlatılan yer aynı olmakla birlikte anlatan
kişinin birikimi, bilgi düzeyi, eğitimi vb. metinlerin farklılaşması-
4. Görseller metinlerde tanıtılan mekânların daha detaylı bir şekilde nı zorunlu kılmaktadır. Anlatımın zenginleşmesi, kelime kadrosu-
okur tarafından algılanmasını sağlar. Sadece fotoğraf değil resim, nun çeşitlenmesi ancak bu bilgi ve birikimle mümkündür.
karikatür, çizim, grafik, tablo, diyagram gibi unsurlar; metinlerle Cevap yoruma açıktır.
bağlantılı olarak kullanılabilir. Anlatım zenginleştirilebilir.
3. Birinci metin mekânın coğrafi olarak değerlendirildiği, coğrafi
Etkinlik No.: 350
olarak bir yerin tanıtılmasının amaçlandığı metindir. Bu nedenle
1. Yazar, arkadaşı Abidin Dino ile yaşadığı diyalogları metne alarak, metinde alana özgü kelimeler coğrafi nitelikler göz önünde bu-
gezi yazısını hareketlendirmek, önemli bir sanatçıyla paralel bir dü- lundurularak kullanılmıştır. İkinci metin turizm amaçlı ortaya
şünce biçimine sahip olduğunu ortaya koymak, okuyucuyu metne konmuş bir metindir. Dolayısıyla metinde bu amacı hedefle-
bağlamak gibi durumları amaçlamış olabilir. Cevap yoruma açıktır. yen bir anlatım ve buna göre şekillenen bir üslup ön plandadır.
Üçüncü metin tarihsel bir metindir. Tarihsel bilgi aktarma ama-
2. a) Olumlu etkiler: Yazarın gezi yazısında kişisel düşüncelerini cıyla ortaya konan metinde alana özgü bir anlatım ve buna göre
aktarması okuyucunun mekâna dair farklı bakış açılarını gör- şekillenen bir üslubun kullanıldığı ortadadır.
mesini sağlar. Okuyucunun göremediği ya da dikkat etmediği

837