Page 836 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
de ne kadar yetenekli üstatlar varsa, ibret verici eser, her girişte dönemin dil ve anlatım özelliklerinin da etkileri görülmektedir.
değişik güzellikler görürsün. lisanlar kısır, kalemler kırık…” Seçilen sözcükler, dil ve anlatım özellikleri ve yazarın üslubuyla
ifadelerinde kişisel düşünceler, mecazlı ifadeler, benzetme ve is- benim ifade biçimimin farklı olması nedeniyle cümlelerde fark-
tiare gibi söz sanatları kullanılmıştır. Dolayısıyla öncüldeki me- lılıklar ortaya çıkmıştır. Cevap yoruma açıktır.
tin, eleştirmenin gezi yazısı hakkındaki düşüncelerini destekler
nitelikte özellikler taşımaktadır. Cevap yoruma açıktır. Etkinlik No.: 337

Etkinlik No.: 335 1. Yazar, 1933 yılında tedavi amacıyla Frankfurt’a gider. Tedavi-
si sırasında Frankfurt’un tarihî mekânlarının adını duyar. Bu
1. Mukadderat Yazgı mekânları gezip görmek ister. Yazarın yaşadığı dönemde turistik
Müstemleke Sömürge
Medlul Anlam geziler dünya genelinde çok yaygın değildir. Ulaşım araçlarının
Uzviyet Organizma yetersizliği, dünya genelinde seyahatlerin sınırlı olması, kitle
Elan Şimdi, şu anda iletişim araçlarının yetersizliği, turizm kavramının oluşmaması
Himmet Yardım, çalışma, iyilik gibi durumlar etkilidir. O dönemde daha çok ülke içinde seyahat
ediliyordu. Müze seyahatlerine ilgi vardı. Kişiler buraları gezip
2. a) Deyimlerin kaynağı toplumun deneyimleridir. Organ adları, bilgi alırken en güzel kıyafetlerini giyip öyle gidiyorlardı. Büyük
söz varlığına dâhil olduğu için insanlığın dile dair birikimin- bir saygı ve ilgi içinde gerçekleştiriyorlardı gezilerini. Yazarın ya-
de önemli bir yer tutar. Bu sebeple organ adlarının deyimler şadığı dönemde seyahatler daha çok görev gereği, tedavi amaçlı
içerisinde de oldukça geniş bir yeri vardır. Deyimler de uzun ya da bilgi edinmek için yapılıyordu. Günümüzde kitle iletişim
tecrübelerin sonrasında dil içerisinde belirli bir yer edinmiş- araçlarının yaygın olması, ulaşımın rahat ve ucuz olması, ziyaret
tir. Dilin bünyesinde gerçekleşen bu birliktelik, dilin kullanı- edilecek mekânlarla ilgili bilgilere kolayca ulaşılabilmesi, seya-
cısı ve üreticisi olan topluma dair veri elde etmede kolaylık hat programları ve reklamlar seyahatleri cazip hâle getirmiştir.
sağlamaktadır. Verilerin geçerliliğini günlük konuşmalarda Tur şirketlerinin açılması da seyahat açısından etkili olmuştur.
ve edebî eserlerde açıkça görebilmek mümkündür. Kişiler ilgi, istek ve amaçları doğrultusunda hem yurt içinde
b) göz açtırmamak (başka bir iş yapmasına vakit veya imkân hem de dünya genelinde kolayca seyahat edebilmektedirler. Ce-
vermemek): Babam çalışma boyunca bizlere göz açtırmadı. vap yoruma açıktır.
gözden ırak tutulmak (önem verilmemek, değersiz bulmak): 2. Yazarın ziyaret ettiği mekânda öğrenciler, şık giyimli kadınlar,
Yıllarca gözden ırak tutulan bu eserlere bakınca insan hüzün- erkekler ve yaşlı insanlar vardır. Ziyaret ettikleri mekânda gayet
leniyor. gözlerine inanamamak (hiç umulmayan, hiç beklen- coşkulu, heyecanlı ve ilgililer. Ziyaretçiler Almanlar’dan oluş-
meyen bir şeyin görülmesi karşısında şaşırmak): Yıllar sonra maktadır. Günümüzde ise gezilip görülecek mekânda, müze
onu bu kalabalık şehirde görünce gözlerime inanamadım. veya ören yerinde farklı milletlerden insanları görmek müm-
3. a) Artık makinenin parçaları daha rahat sökülüyordu. kündür. Ama şu bir gerçek ki insanlar kolay ulaşabildikleri için
b) Atın kolanlarını boşaltma işi galiba sana kaldı. olsa gerek artık eski heyecanlarını ve ilgilerini kaybetmiş hatta
çok önemli bir müzeyi bile özensiz giyinerek ziyaret edebilmek-
Etkinlik No.: 336 tedirler. Mekânda görmeleri gerekene değil fotoğraf çekip sosyal
medyada yayımlamaya yönelik bir tavır sergilenmektedir.Eski-
1. Olası Cevaplar: Ben olsaydım “duyarsız” ifadesini kullanırdım. den seyahatler daha çok tarihî mekânlara yönelik yapılıyorken
Çünkü yazar, şairin evinde bulunmalarının diğer ziyaretçiler şimdi alışveriş, yöresel yemekleri tatma, eğlence ve tatil olarak
kadar önem taşımadığını, diğer ziyaretçilerin duygu ve düşün- özetlenebilir. Çünkü değişen dünya düzeni, insanların ilgi, ih-
celeriyle benzer bir durumda olmadıklarını ifade etmek iste- tiyaç ve amaçlarını da etkilemiştir ve değiştirmiştir. Cevap yo-
miştir. Şair Goethe (Göte), Almanlar için sadece bir şair değil, ruma açıktır.
kendisine manevi hissiyat beslenen önemli bir kişiliktir. Ancak
yazar ve arkadaşı birer yabancıdır ve Goethe’nin evini şehirde 3. İnsanoğlu tarih sahnesine çıktığı ilk andan itibaren merak
görülmesi gereken yerlerden biri olarak düşündükleri için ziya- duygusuyla hareket etmiştir. Gidip göremediği yerleri, gidip
rete gitmişlerdir. Goethe’nin şiirlerine karşı ilgisizdirler ve şairin görenden dinlemeye veya yazılan eserlerden okumaya ihtiyaç
evini ziyarete giden Almanlar gibi bir duygu taşımamaktadırlar. duymuştur. Son yıllarda gerek televizyon ekranlarında gerekse
Cevap yoruma açıktır. genel ağ ortamında yayımlanan gezi programları gezi türünde
yazılan eserlere ilgiyi artırmıştır. Bunda yazılı basında (gazete
2. a) Bu deyimin yerine “afallamak, şaşakalmak, donup kalmak, ve dergi gibi) gezi yazılarına sayfa ayrılması da etkili olmuştur.
şaşkına dönmek, şaşkınlaşmak, küçük dilini yutmak, taş ke- Seyahate vakit ayıramayan, yoğun iş temposu olan, maddi duru-
silmek, gözlerine inanamamak” gibi farklı kelime ve kelime mu yeterli olmayan ve sağlık sorunlarından dolayı gezemeyen
grupları kullanılabilir. insanlar gezi türünde yazılmış eserleri okuyorlar. Bu konuda
b) Olası Cevaplar: 1) Arkadaşımın bana yalan söylediğini fark et- yapılan reklamların da büyük etkisi vardır. Tarihî ve turistik bir
tiğim zaman afalladım ama hiç bozuntuya vermedim. 2) Hay- yerin reklamını gören ve gezmeyi seven okuyucu, merak ede-
ranı olduğu futbolcuyu karşısında görünce az kalsın küçük di- rek ilgilendiği yerler hakkında bilgi edinmek amacıyla yazılmış
lini yutacaktı. 3) Yıllardır hasret kaldığı memleketinden gelen eserleri okuyor.
havadisler onu şaşkına döndürmüştü. Cevap yoruma açıktır. Etkinlik No.: 338
3. Olası Cevaplar: Ben olsaydım iki cümleyi birleştirirdim ve
cümlelerin anlamını bozmadan bazı sözcük değişiklikleri ya- 1. İletişim ve seyahatlerin sınırlı olduğu zamanlarda insanlara ge-
parak “Frankfurt’taki ilk günümde Romanyalı hasta arkada- zilen yerlerle ilgili bilgi vermek gezi yazılarının doğuş nedenle-
şımla birlikte büyük bir merak ve heyecanla Goethe’nin evine rindendir. Farklı şehirleri, ülkeleri merak etme ve tanıma isteği;
gittim.” şeklinde bir cümle kurardım. Yazarın asıl amacı gezip gezilen yerlerin doğal güzelliklerini, yapısını, insanını, kültürel
gördüğü yerler hakkında okuyucuyu bilgilendirmektir. Yazar; mekânlarını insanlarla paylaşma duygusu gezginleri yollara dü-
duygularını, düşüncelerini, gözlem ve tecrübelerini samimi bir şürmüştür. Yazar da gezip gördüğü ve etkilendiği coğrafî ortamı
üslupla anlatmaktadır. Bunu yaparken de okuyucuyu asıl ko- okuyuculara paylaşmak istemiştir. Yazarın amacı tarihî dokusu,
nudan uzaklaştırmadan birtakım ayrıntılara yer vermektedir. savaşları, destanlara konu olan yapıları, mücadeleci gücü ile ya-
Goethe’nin evine ne zaman ve kiminle gittiğini aktarmaktadır. zarı heyecanlandıran Çanakkale’yi birçok okura ulaştırmaktır.
Verilen cümlelerde yazarın üslubunun yanı sıra eserin yazıldığı Cevap yoruma açıktır.

834