Page 165 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

77 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

80 }
100 D nlenme durumunda
Hemoglob n n O 2 doymu luğu(%) 60 dokulara O 2 Hepimiz horlamadığımızı düşünürüz. Horladığımızı söylediklerinde ise çoğu zaman horlamayı bir sorun
4. dokulara O 2 aktarımı } Egzers zde

aktarımı
Solunum Sistemi rahatsızlığı olan uyku apnesi ile ilgili aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.
1. Yönerge
40
20

değerlendirmeyiz.
0 20 40 60 80 100 olarak görmez; gün içi yorgunluklarımıza, yoğun iş tempomuza bağlar ve bu durumu bir hastalık olarak
Oysa her gece düzenli ve şiddetli bir şekilde horluyorsanız ve gün içinde kendinizi uykulu, yorgun hisse-
Egzers zdek D nlenen Akc ğerler
dokular dokular diyorsanız sizde “uyku apnesi” olabilir. Uyku apne durumu toplumda astım ve şeker hastalığı kadar sık
P (mmHg) görülen bir hastalık olmasına rağmen tanısı konulmadığı için çok bilinmeyen bir rahatsızlıktır.
O 2
Uyku apne sendromlu hastaların çoğunda kendileri fark etmeseler bile yakınları tarafından fark edilen
Yukarıda verilen grafik, alyuvardaki hemoglobin moleküllerinin dinlenme ve egzersiz sırasında ok- nefes almalarında zorlanma, zaman zaman nefeslerinin durması ve sonrasında şiddetli horlama ile tekrar
sijene doygunluk durumunu göstermektedir. Grafikteki verilerden yararlanarak dinlenme ve egzer- nefes almaya başlama yakınmalarının olduğu ifade edilir. Bu solunum olayları gece içinde defalarca tekrar-
siz sırasında hemoglobinin oksijene doygunluk oranlarını karşılaştırınız.
lar ancak hastalar bu durumun farkında olmaz.

2. Yönerge Aşağıda verilen metni okuyunuz ve grafiği inceleyiniz. Metin ve grafikten yola çıkarak soruları cevaplayınız.

100 pH
7.60
80
7.40
60 CPAP Maskes
7.20
40 Uyku apnesi, nefes borusunu bloke ederek oksijenin akciğerlere geçişini gece boyunca sık sık engeller. Kötü
ve kalitesiz bir gece uykusunun ardından hastalar sabah dinlendirici olmayan bir uykudan uyanırlar.
20
Uyku apne sendromu, hipertansiyon, diyabet ve obeziteye zemin hazırlar, kalp krizi ve felç gibi hastalıklar
için de bağımsız risk faktörü olduğu için mutlaka tedavi edilmelidir.
0 20 40 60 80 100
P (mmHg) Dünyada en yaygın kullanılan uyku apne tedavisi “Kesintisiz Pozitif Nazal Basınç (CPAP)” tedavisidir. Has-
ta yatarken CPAP maskesini takar ve uykuda baş ucuna konulan küçük bir cihaz burun yoluyla hava verir-
O 2
ken aynı zamanda çok hassas pozitif basınç oluşturur. Bu pozitif basınç hava yollarının ve gırtlağın uykuda
Oksijenin dokulara ulaştığında hemoglobinden ayrılmasının en önemli sebebi düşük pH’tır. pH’taki dü-
şüşe bağlı olarak grafikteki eğriler sağa doğru kayar. Düşük pH nedeniyle doku kılcallarındaki alyuvarın sürekli açık kalmasını sağlar, apne ve horlamaları ortadan kaldırır.
oksijene ilgisinin azalmasına ve oksijeni bırakmasına “Bohr sapması” ya da “Bohr kayması” denir.
1. Yoğun şekilde uyku apnesi rahatsızlığı olan bireylerde sizce ne gibi hastalıklar ortaya çıkabilir?
5. Yoğun egzersiz yaptığımız sırada Bohr sapmasında nasıl bir değişim olmasının beklendiğini açıklayınız.

6. Dokulara yeterli oksijen sunulamaması durumunda gelişen rahatsızlığa “hipoksiya” denir. 2. Çevrenizde uyku apnesi olduğunu düşündüğünüz bir yakınınız var mı? Varsa gözlemlediğiniz belir-
Yükseklere çıkıldığında hipoksiya ihtimaliyle karşılaşılabilir. Bu durumda Bohr sapmasının hangi tiler neler? Kısaca açıklayınız.
yönde değişebileceğini açıklayınız.

162
Hazırlayan: Ufuk SAHRANÇ