Page 21 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

7 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

1. Astım, havadaki toz benzeri partiküllerin solunum yollarında mukus üretiminin artması ve solu-
num yollarının daralması sonucunda açığa çıkan bir hastalıktır. Krizlerle kendini gösterir. Kişi nefes
almakta güçlük çeker. Bu hastalığın etkilerini azaltmak için ne yapılabilir? Cevabınızı böbrek üstü
bezinden salgılanan hormonlardan hareketle veriniz.

Yönerge Aşağıda verilen metin ve tablodaki verilerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Vücudumuzdaki hücreler yaşamlarını ve görevlerini sürdürebilmek için gerekli enerjiyi kandaki şeke-
ri âdeta bir yakıt gibi kullanarak sağlarlar. Nasıl ki bir araba yeterli benzin sağlanmadan çalışamaz ise
hücreler de şekeri kullanamazlarsa görevlerini yerine getiremezler. Besinlerle aldığımız karbonhidratlar
bağırsaklarda glikoz gibi moleküllere dönüştürülerek emilir ve kana karışırlar. Uzun süreli açlıkta vü-
2. Adrenalin; kişinin göz bebeklerinin büyüklüğünde, kasların gerginliğinde, mide öz suyunun salgı- cutta enerji düzeyi de düşer. Bu nedenle ara öğünler özellikle büyüme ve gelişme çağındaki bireylerde
lanma hızında, idrar kesesinin büyüklüğünde ve kandaki pıhtılaşma proteinlerinin miktarında nasıl önemlidir. Ara öğünlerde taze sebze ve meyveler, küçük sandviçler, galeta, grisini ile süt, yoğurt, ayran
bir değişime neden olmalıdır? Cevabınızı kişinin tehlike içinde bulunduğunu dikkate alarak veriniz. gibi besinler tercih edilebilir.

Tablo: Yaşa ve Açlık/Tokluk Durumuna Göre Kan Şekeri Düzeyleri

Açlıkta Toklukta Yatmadan önce

0-1 yaş 90-170 mg/dl 120-200 mg/dl 110-170 mg/dl

3. “Stresli bir yaşam tarzına sahip insanlar erken ölür. İç organları çabuk yıpranır.” açıklamasının doğru Okul öncesi 80-160 mg/dl 110-190 mg/dl 110-150 mg/dl
olduğunu düşünüyor musunuz? Cevabınızı kortizol hormonunun etkilerini dikkate alarak veriniz.
Okul çocuğu ve ergen 80-130 mg/dl 110-170 mg/dl 110-130 mg/dl

Örnek vaka: Biyoloji dersi esnasında mideniz guruldamaya başlayınca ders biter bitmez kantine gittiniz
ve en sevdiğiniz çikolatayı gördünüz. Açlık hissiyle çikolatayı alma isteğine karşı koyamadınız. Çikolatayı
alıp yediniz. Kan şekeri seviyenizin bu atıştırmalığı yemeden önce 90 mg/dl olduğunu varsayınız. Sindi-
rim sisteminiz çikolatayı sindirip kanda emilim gerçekleştikten sonra kanınızdaki glikoz seviyenizin 130
4. "Kessen kanım akmaz.” “Kanınızı donduracak bir haber vereceğiz.” “Korkudan gözü fal taşı gibi mg/dl olarak değişmiş olduğunu düşününüz.
açıldı.” deyim ve sözlerini biyoloji bilginizi kullanarak açıklayınız. Cevabınızı böbrek üstü bezinden
salgılanan hormonları dikkate alarak veriniz. 1. Kanda meydana gelen fizyolojik değişimin uyarıcısı nedir ve bu değişim neye sebep olur?

5. Üzüntü ve ani korku durumunda dudak çevresinde uçuk çıkabilir. Bu durumu nasıl açıklarsınız?

2. Kan şekerinizdeki değişimle pankreas hücrelerinizin uyarılması sonucunda hangi hormonun nereye
salgılanacağını belirtiniz.

18
Hazırlayan: Fatma DEMİRAY