Page 25 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

9 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

3. Grafikte gösterilen hormon enjeksiyonunun gerçekleştiği zamandan itibaren kan glikoz seviyesinin
normal sınırlar dışında olmasına neden olan hormon hangisidir? Bu hormon, kan yoluyla bireye
verildiğinde bireyde ne gibi değişimler ortaya çıkmış olabilir?

Yönerge Hormonların özellikleri ile ilgili aşağıda verilen metin ve örnek olaydan yararlanarak soruları
cevaplayınız.

Hormonların özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
• Hormonlar iç salgı bezlerinden (endokrin bez) üretilir.
• Hormonlar kana salgılanır ve hedef hücrelerine kan ile taşınır.
• Etkilerini gösterebilmeleri için kanda belli bir seviyede olmaları gerekir.
4. Hormon enjeksiyonunu takip eden 40. dakikadan sonra kan glikoz seviyesindeki değişimin nedeni
ne olabilir? • Kanda az miktarda bulunurlar.
• Hormonlar yapısal olarak polipeptid, aminoasit, steroid, pürin veya bunların türevleri şeklinde olabilir.
• Hormonların bazıları tüm vücut hücreleri üzerinde etkili olabilirken bazıları belirli bir organ üze-
rinde etkilidir.
• Aynı bezlerden salgılanan farklı hormonlar, aynı organ üzerinde farklı etki gösterebilir veya farklı
bezlerden salgılanan faklı hormonlar aynı organ üzerinde benzer etki gösterebilir.

Örnek Olay (1)

5. Hormon enjeksiyonunu takip eden 80. dakikadan sonra gerçekleşen değişimle ilgili çıkarımda bu- Fazla kilo problemi olan 12 yaşındaki Ayşe, son günlerde
lununuz. ağzının çok sık kuruduğu, çok sık idrara çıktığı ve susama
şikâyetleri ile bir üniversite hastanesindeki endokrinoloji
bölümüne başvurmuştur. Yapılan testler sonucunda Ay-
şe’nin Tip-1 Diyabet (Şeker hastası) olduğu anlaşılmıştır.
Doktor, Ayşe’nin yaşı, kilosu ve test sonuçlarını dikkate
alarak mutlaka günde 3 defa insülin hormonu enjekte edil-
mesi gerektiğini söylemiştir.

6. Grafikteki değişimlerin tamamını düşünerek bu durumun pozitif feedback (geri bildirim) olduğunu 1. Hormonların görevleri arasında sayılan “Bazı hormonlar bütün vücut hücreleri üzerinde etkiliyken
söyleyebilir misiniz? Gerekçesiyle açıklayınız. bazıları belirli bir organ üzerinde etkilidir.” ifadesini de dikkate alarak sadece tek organ üzerinde
etkili olan bir tane hormon örneği veriniz. Bu hormonun neden diğer vücut hücreleri üzerinde etkili
olmadığını açıklayınız.

2. Östrojen ve progesteron hormonlarını içeren doğum kontrol ilaçları ağız yolu ile alınabilmesine
rağmen diyabeti olan hastalar, insülin hormonunu neden sadece enjeksiyon yolu ile vücuda alır?

22
Hazırlayan: Hülya TOKGÖZ