Page 27 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

10 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

3. Diyabet rahatsızlığı bulunmayan Aysun “glikoz tolerans testi”ne girmiştir. Test için glikozca zengin bir
içecek aldıktan sonra belli aralıklar ile kan glikoz seviyesi ölçülmüştür. Ölçümler sonucu kan glikozu
önce normal seviyenin biraz üzerine çıkmış, iki saat sonra ise kan glikoz seviyesi normale dönmüştür.
Aynı glikoz tolerans testinin Ayşe’de yapılmış olması durumunda sonucun nasıl olacağını açıklayınız.
Yönerge Aşağıda karbonhidrat metabolizmasını kontrol eden hormonlarla ilgili bir metin ve görsel verilmiş-
tir. Verilen metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.

İnsan vücudunda endokrin hücreler tarafından salgılanan hormonlar üreme, gelişme, enerji metaboliz-
ması, büyüme ve davranışları düzenler. Bu hücrelerin salgıladığı hormonlar hedef hücrelerine kan yo-
luyla ulaşır. Böylece iç denge korunur, çevreden gelen uyarılara verilecek tepkiler başlatılır ve büyümeyle
4. Aşağıdaki grafik incelendiğinde; gelişme düzenlenir.
Kandak gl koz Günümüzde hareketsiz yaşam tarzı, beslenme alışkanlıkların-
DİYABET TİPLERİ
N= Normal kan da meydana gelen değişim, besinlerdeki katkı maddeleri ve
2 3 6 7 gl koz sev yes T p 1 D yabet
genetik yatkınlıktan dolayı obezite, tiroit hastalıkları, büyüme
N gerilikleri gibi hormonal rahatsızlıklar gittikçe artmıştır. Vü-
cuttaki şeker metabolizmasının bozulmasıyla ortaya çıkan
1 4 5 8 Diyabetes mellitus (şeker hastalığı) da sık rastlanılan hormo-
T p 2 D yabet
Zaman nal hastalıklardan birisidir. Normalde insan kanındaki şeker
a) Ayşe’nin numara ile gösterilen hangi aralıkta insülin kullanması gerektiğini açıklayınız. düzeyi pankreastan salınan insülin ve glukagon hormonlarıy-
la düzenlenir. Bu iki hormon zıt etkiye sahiptir. İnsülin yük-
sek kan şekerini düşürerek normal seviyeye ulaştırır. Gluka-
Gl koz Glut - 4 İnsül n İnsül n reseptörü gon ise düşük kan şekerini arttırarak normal seviyeye
ulaşmasını sağlar. Böylece kan şekeri düzeyi dengede tutulur.
b) Sağlıklı bir bireyde yemekten sonra kan glikoz seviyesinin nasıl değiştiğini grafik üzerine çizerek Denge bozulduğunda ortaya çıkan şeker hastalığının iki tipi vardır. Tip 1 diyabet genellikle küçük çocuk-
gösteriniz. larda görülür. Bağışıklık sistemi pankreasın insülin üreten beta hücrelerini tahrip eder. Otoimmun bir has-

5. Sizce Ayşe’nin normalden fazla kilolu olmasında başka bir hormonun etkisi olabilir mi? Düşünceleri- talıktır. Zamanla çocukta hiç insülin üretilemez. Bu yüzden Tip 1 diyabete insüline bağlı diyabet de denir.
nizi açıklayınız. Tedavi için damardan sürekli insülin verilmesi gerekir. Tip 2 diyabet ise genellikle orta yaş üzeri obez
insanlarda görülür. Yeterli insülin üretilebilir ancak hedef hücrelerdeki insülini algılayan reseptörlerin
yapısı bozulduğundan glikoz hücre içine alınamaz. Kan şekeri yüksek kalır. Tip 2 diyabet insüline bağlı
olmayan diyabet olarak da adlandırılır.

1. Şeker hastalarının sağlıklı insanlardan farklı olarak idrar miktarlarında, su içme ve yemek yeme
Örnek Olay (2) isteklerinde, bağışıklık sistemlerinde ne gibi değişimler görülür? Cevabınızı gerekçeleriyle belirtiniz.
Akşam okul çıkışı eve giden Arda evine yaklaşırken kendine doğru 4 tane köpe-
ğin koştuğunu görerek paniklemiş ve koşarak evine ulaşmaya çalışmıştır. Koşarken
birden aklına köşedeki market gelmiş ve markete girerek köpeklerin saldırısından
kurtulmuştur. Arda, bir süre sonra evine ulaştığında annesi Arda'ya ‘’Ne oldu oğ-
lum betin benzin atmış.’’ diyerek olayı sormuş, Ahmet de olanları anlatmıştır.

6. Verilen örnek olay incelendiğinde Arda’nın aklına markete kaçma fikrinin aniden gelmesinin ve Ar- 2. İnsanlar metabolik faaliyetleri için gerekli enerjiyi öncelikle kandaki glikozdan karşılar. Fakat şe-
da’nın ten renginin değişmesinin hormonlarla nasıl bir ilişkisi olabileceğini açıklayınız. Siz de yuka- ker metabolizması bozulmuş bir insan kandaki glikozu enerji kaynağı olarak kullanamaz. Vücut
rıdaki gibi hormonların kişide gözlemlenebilir bir belirti oluşturmasına sebep olacak bir örnek olay bu eksikliği nasıl giderir? Bunun sebep ve sonuçlarının neler olabileceğini açıklayınız.
hazırlayıp arkadaşlarınız ile paylaşınız.

24
Hazırlayan: Ali EROĞLU