Page 286 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11

CEVAP ANAHTARLARI
Etkinlik No.: 115 - İç İçe Yaşantılar ot, çiçek vb. bitkiler gelişmeye başlar. Daha gelişmiş yapılı çalı ve
1. Ceviz ağacının yapraklarından salgılanan kimyasal bir madde, ağaçların toprağa tutunabilmesi, köklerinin ilerleyebilmesi için
ise toprağın gözenekli, geçirgen ve havalı olması lazım. Bunun
ağacın altında bulunan otların ölmesine neden olmaktadır. Bu için de toprakta yaşayan çürükçül, solucan, böcek, köstebek vb.
nedenle ceviz ağaçlarının altında genellikle otsu bitkilere rast- pek çok hayvanın ortama gelmesi gereklidir. Bu sebeple klimaks-
lanmaz. Bu durumdan ceviz ağacının etkilenmemesi, ancak otsu lar; önce ot, çalı ve böcek vb. pek çok canlının yıllar boyunca
bitkilerin olumsuz yönde etkilenmesi, simbiyotik yaşamlardan toprağı işlemesi, geliştirmesi ile oluşabilmektedir.
amensalizme bir örnektir.
2. Ceviz ağacı ve üzerinde yaşayan kuşların oluşturduğu simbiyotik 5. Toprak katmanı,
Biyoçeşitlilik,
yaşam kommensalizme örnektir. Çünkü bu birliktelikten ceviz Biyokütle.
ağacı etkilenmemekte, kuş ise kendine yaşam ortamı bulmakta-
dır. Kuşun yuvayı terk edip ağaçtan ayrılması ağaca herhangi bir 6. Toprak yüzeyindeki toplam ışık yoğunluğunda gittikçe artan
yarar veya zarar oluşturmaz. Kuş, yuvasını ceviz ağacının yüksek azalma, rüzgâr hızında ve buharlaşma oranında azalma, toprak
dalları arasına yaparak yerdeki avcılarından korunmuş, iklimin neminde ve nisbi nemde, topraktaki organik madde miktarında
olumsuz etkilerinden kurtulmuş ve doğacak olan yavrularına ilk ve yüzeydeki yaprak çürümesi miktarında artış görür.
uçuş için gerekli yüksekliği oluşturmuş olur. Etkinlik No.: 117 - Popülasyon Dinamiği ve Çevre Direnci
3. Sadık böyle düşünerek konak canlının üzerinde ektoparazit
şeklinde yaşayabilen parazitleri göz ardı etmektedir. Ektoparazit 1. Popülasyonun birey sayısı taşıma kapasitesinin altındayken po-
pülasyonun büyüme hızı yüksektir. Birey sayısı taşıma kapasitesi-
canlılara örnek olarak bit, pire, kene, sülük, ökse otu gibi canlılar
verilebilir. ne yaklaştıkça popülasyonun büyüme hızı da yavaşlar.
4. Ceviz ağacının mikorizalar sayesinde topraktan daha verimli yarar- 2. Günlük hayatta etrafımızdaki hastalık yapan bakterilerin karşı-
lanması ve ceviz ağacının da kökleri ile mikorizalara yaşam ortamı laştığı çevre direnci faktörleri; ısı, ışık, nem, besin, konağın bağı-
sağlaması karşılıklı bir yardımlaşma örneğidir. Bu durum mutualiz- şıklık cevabı, tür içi ve türler arası rekabettir.
me bir örnek oluşturmaktadır. Mikoriza türü mantarlar ağaçların 3. Çevre direncinin ortadan kaldırılmasıyla bir popülasyondaki fert
daha sağlıklı büyümesine yardımcı olarak ekosisteme ve ormanların sayısı artırılabilir. Bu yöntem balık üretme çiftliklerinde kullanı-
genişlemesine imkân sağlamaktadır. Kökleri zayıf olan ve topraktan larak kısa sürede balık üretimi artırılabilir.
yeterince su ve mineral alamayan ağaçlar mikorizalar sayesinde ha- 4. Dağılım modellerinden kümeli dağılım gösteren Afrika mandaları
yatta kalır. İnsanlar tarım faaliyetlerinde mikorizaların yaşamasına grup oluşturarak hareket ettiklerinde beslenme, avcılardan korun-
olanak sağlayarak daha verimli ürünler elde eder. Özellikle, mikori- ma, kendilerini savunmada kolaylık sağlar ve bu sayede gereksi-
zalara zarar vermeyen tarımsal ilaçlar kullanılarak ekolojik döngü- nimlerini karşıladıkları çevreden daha fazla yararlanmış olurlar.
nün devamlılığı sağlanmış olur. Tarım ürünü olarak kullanılan bazı 5. Canlılarda çiçeklenme, kuluçkaya yatma, göç etme gibi olaylar
bitkilerin farklı toprak yapılarında yaşaması mikorizalar aracılığı ile ortam sıcaklığına bağlı olarak gerçekleşir. Bu olayların gerçekleş-
sağlanarak tarımda bölgesel çeşitlilik de artırılmış olur. me zamanlarındaki farklılık çoğunlukla küresel ısınma kaynaklı
5. B rey sayısı B rey sayısı iklim değişimi ille açıklanabilir.
Otsu b tk ler
6. Çevre direnci artar. Üreme hızı azalır. Doğum oranı ve iç göç aza-
Cev z ağacı Cev z ağacı lır. Ölüm oranı ve dış göç artar.
7. Taşıma kapasitesinin artması için çevre direncinin azalması gere-
Yuva yapan ku lar
Zaman Zaman kir. Buna göre salyangozların tükettiği besin miktarının artması,
Cev z ağacı - Otsu b tk ler Cev z ağacı - Yuva yapan ku lar rekabete girdiği türlerin azalması, yağış miktarı ve ortamın nemi
B rey sayısı B rey sayısı gibi faktörler çevre direncini azaltırken taşıma kapasitesini artırır.
Cev z ağacı Tırtıl
Bütün bunlar salyangoz popülasyonunun artmasına neden olur.
Etkinlik No.: 118 - Yaban Keçisi Popülasyon Dinamiği
Cev z ağacı
Tırtıl M kor zalar 1.
Zaman Zaman
Cev z ağacı - Tırtıl Cev z ağacı - M kor zalar
Etkinlik No.: 116 - Süksesyon
1. 1 numarada gölün geride bıraktığı çakıl ve kum yığınıdır,
2 numaralı alan yosunların bulunduğu alandır,
3 numarada artık otlar, çimenler, çiçekler görülmeye başlamıştır,
4 numarada çalı formunda bitkiler yer almaya başlamış,
5 numarada kısa boylu ağaçların alana geldiğini görüyoruz,
6 numarada ise gelişmiş yapılı ağaçların yer aldığı ve komünite-
nin gelişmiş bir yapı hâlini aldığını görüyoruz.
2. Bu bitkilerin tutunabilmesi için toprağa ihtiyaçları vardır. 1 ve
2. bölgede gölden geri kalan çakılların oluşturduğu gevşek yapılı
zemin bulunmaktadır. Kökler bu zemine tutunamazlar; yosunlar,
otsular zamanla bu gevşek zeminde birikerek organik madde içe- 2. Sahadaki yaban keçilerinin saha dışına çıkması veya saha dışından
ren yığınları oluştururlar. Sonra çalıların ve diğer bitkilerin kök- sahaya yaban keçisi gelmesi ihtimali bulunmamaktadır. Bu neden-
leri bu zemine tutunabilirler. le, herhangi bir popülasyonun şekillenmesinde etkili olan faktör-
3. İnsan etkisi ile çıkan yangınlar, aşırı otlatma, yoğun ağaç kesimi lerden iç ve dış göç oranı bu sahada sıfır olarak kabul edilebilecek-
insan etkisi ile doğal olmayan müdahalelerdir. tir. Doğum sayısı, dişinin bir batında doğurduğu yavru sayısı, ölüm
Küresel ısınma, kuraklık, sel, volkanik patlamalar vb. gibi etken- sayısı, üreme öncesi ve üreme sonrası birey sayısı etkili olabilir.
ler de doğal faktör olarak sayılabilir. 3. Büyümekte olan popülasyonlarda geniş tabanlı yaş piramidi gö-
4. Süksesyonda öncelikle toprak gereklidir. Taş, çakıl gibi alanlara rülür. Bu popülasyonlarda genç bireylerin sayısı daha çoktur. Po-
yosunların gelmesi ile başlar, taş ve çakıl parçaları ufalandıkça pülasyona katılan yavruların sayısı fazladır.

283