Page 285 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
6. 1965 - 1970 yılları arasında komünitede geyiklerin sayısal olarak 5. Azaltır. Gübreleme ile azot, fosfor ve potasyum gibi mineraller
azalmasının temel sebebi geyiklerin avcısı olan kurtların aynı doğal olmayan yöntemle verilir. Mikoriza bu mineralleri doğal
zaman diliminde artışa geçmesidir. Artan avcı, avın azalmasına olarak karşılar. Kimyasal gübrelemede toprağın pH’ ı değişikliğe
neden olmuştur. uğrayacağından ilerleyen süreçte bitkiyi de olumsuz etkiler. Aynı
7. 1985-1995 yılları arasında kurt ve geyik popülasyonlarının birey- zamanda kimyasal gübreleme toprak kirliliğine de yol açar.
lerde değişimi şu şekildedir: Kurtlar avcı, geyikler avdır. 1985’ten 6. 1. Her iki birliktelikte de karşılıklı fayda vardır.
itibaren kurtların sayısal azalışı, geyik popülasyonunun aynı yıl- 2. Her iki birliktelikte de bir taraf mantarlardan oluşurken diğer
lar arasında yoğunluğunun artışının göstergesidir. taraf fotosentetik canlılardan oluşur.
8. Kurt ve geyik popülasyonu aynı habitatı paylaşmaktadır. Kurtların 3. Her iki birliktelikte de bir taraf heterotrof diğer taraf ototrof
ortamdan tamamen kaldırılması durumunda geyik sayısı (av) artar. beslenme şekline sahiptir.
Ancak bu durumda komünitede denge bozulabilir. Çünkü geyikle-
rin besin kaynağı olan otlar da azalacaktır. Komünitede birinci trofik Etkinlik No.: 114 - Türler Arası Birliktelikler
düzeyde meydana gelen değişimler komünitenin dengesini bozar. 1. Normal şartlar altında arılar ve çiçekler (mutualizm) ile aslan ve
Etkinlik No.: 112 - Güçlü Olan Kazanır akbabalar (kommensalizm) arasındaki ilişki ömür boyu devam
edebilir; çünkü bu ilişki çeşitlerinde zarar gören bir taraf yoktur,
1. Bu iki tür canlı aynı habitatta yaşadıklarında besin, alan gibi her iki taraf da ilişkiden fayda sağlamaktadır. İnsan ve tenya (pa-
faktörlerden dolayı rekabet hâlinde olup Paramecium aurelia bu razitizm) ile manda ve böcekler (amensalizm) arasındaki ilişki
rekabetten başarılı çıkmış Paramecium caudatum sayıca çok azal- türlerinde zarar gören bir taraf vardır. Bu nedenle taraflardan bir
mıştır. Bu durum sınırlı kaynakların olduğu bir ortamda rekabet tanesi zaman içerisinde yok olacak, bu durum da birlikteliğinin
hâlindeki türlerin uzun süreli olarak aynı ortamda bulunamaya- erken sonlanmasına neden olacaktır.
caklarını göstermiş olur. 2.
2. Bir komünitedeki popülasyonlar arası rekabet; ekolojik nişleri B rey sayısı B rey sayısı B rey sayısı B rey sayısı
için kullandıkları kaynak, alan, besin gibi faktörler ile belirlenir.
3. Gösterebilir. Bu iki tür canlı, ayrı bölgelerde yaşadıklarında aktif
Zaman
oldukları zaman dilimi ile birlikte olduklarındaki aktif zaman di- Mutual zm Zaman Paraz t zm Zaman Kommensal zm Amensal zm Zaman
limleri farklıdır. Aynı zaman diliminde birlikte olmamaları arala-
rında alan bakımından rekabet olduğunun göstergesidir. 3.
4. Aynı komünitedeki farklı türlerin ekolojik nişleri aynı ise kulla- S mb yot k
nacakları kaynaklar da aynı olacağından aralarında rekabet ola- l k ler
caktır. Bu durumda bu ikisi arasındaki rekabetten biri başarılı
çıkacak diğeri ise sayıca azalacaktır.
Yararlı
Zararlı
5. Rekabet canlı türlerinde alan, besin gibi sebeplerle sınırlayıcı ol- b rl ktel kler b rl ktel kler
duğundan ayrılmaları bu türlerin sayıca artmasına sebep olur. Po-
pülasyonlar olumlu etkilenir. Fakat her popülasyonun bir taşıma
kapasitesi vardır. Taşıma kapasitesine ulaştıktan sonra artma durur.
6. Desteklemem. Grafiklere bakınca rekabetten iki türde sayıca Mutual zm Kommensal zm Amensal zm Paraz t zm
olumsuz yönde etkilenmektedir. (–,–)
Etkinlik No.: 113 - Birlikte Yaşamak Güzeldir 4. Gergedan ile kürdan kuşu arasındaki ilişki mutualizmdir. Bu
1. Mikoriza birlikteliği örnek verilir. Bitkinin gelişmesi için top- ilişkide kürdan kuşu, gergedan üzerindeki bit ve keneleri yiyerek
raktan almaları gereken su ve minerallerin mantarlar tarafından besin temin ederken gergedan da üzerindeki parazitlerden kur-
bitkiye kazandırıldığından bahsedilir. Bitkilerin hastalıklara karşı tulmaktadır. Aynı zamanda kürdan kuşu tehlikeli durumlarda
korunmasında da mantarların etkisi anlatılır. yüksek sesle öterek gergedanı uyarmaktadır.
2. Mutualist yaşamlarda karşılıklı fayda ilişkisi olduğundan birey Gergedan ile kene arasındaki ilişki parazitizmdir. Keneler gerge-
sayıları paralellik gösterir. dandan emdikleri kan ile beslenirken gergedana zarar vermektedir.
B rey sayısı Akbaba ile aslan arasındaki ilişki kommensalizmdir. Bu ilişkide
akbaba aslanların avından arta kalanlar ile beslenirken aslan bu
durumdan olumlu ya da olumsuz etkilenmemektedir.
Alg Kürdan kuşu ile kene arasındaki ilişki av-avcı ilişkisidir. Bu ilişki-
de kürdan kuşları, keneleri yiyerek beslenmektedir.
Mantar 5. Hipotez: Çiçek sayısı, mavi çiçekli canavar otunun çoğalmasını
etkileyen faktörlerden biridir.
Tahmin: Çiçek sayısı arttıkça oluşacak tohum sayısı da artar. To-
hum sayısının artması çoğalmayı hızlandırır. Mavi çiçekli canavar
otunun çiçek sayısı, üzerinde konukçu olduğu bitkiye bağlıdır.
Deneyin Yapılışı: Eşit boy ve ağırlıkta domates, patates ve tütün
Zaman bitkileri seçilir.
3. Photobiontlar liken birliğinin fotosentez yapan ortaklarıdır. Bun- Bu bitkiler saksılara dikilir ve aynı saksılara mavi çiçekli cana-
ların ayrılmasıyla besin oluşumu aksayacağından liken birliğin- var otunun tohumları da ekilir. Saksıdaki bitkilerin gelişimi için
deki mantarlar yaşayamaz. Ekosistemdeki besin zincirlerinde ve gerekli tüm optimum şartlar sağlanır. Saksıların takibi düzenli
madde döngülerinde sorunlar yaşanır. olarak yapılır. Mavi çiçekli canavar otunun çiçek açabilmesi için
gerekli süre beklenir. Haftalar sonunda domates, patates ve tütün
4. Mikorizalar daha önemlidir. Çünkü rhizobium havadaki serbest bitkisi üzerindeki mavi çiçekli canavar otunun çiçek sayısı sayılır.
azotu bağlar, oysa mikorizadaki mantarlar hem azotu hem fosfor Deneyin Sonucu: En çok çiçek sayısına sahip canavar otu hangi
ve potasyum gibi mineralleri hem de suyun bitkiye kazandırıl- bitki üzerinde konukçu ise o bitki, mavi çiçekli canavar otunun
masını sağlar. çoğalması için en iyi konaktır.

282