Page 280 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11

CEVAP ANAHTARLARI
3. Östrus döngülerinde eğer döllenme olmazsa endometriyum parça- olmaz. FSH ve LH hormonları, önceden olduğu gibi salgılanma-
lanmak yerine geri emilir. Menstrual döngüde ise endometriyum ya devam eder. Hormonların salınımına bağlı olarak yumurta-
parçalanır ve buradaki kan damarları daralarak kanı ve endomet- lıklarda bulunan yumurtalar aynı şekilde olgunlaşmaya ve fallop
riyum dokusundaki sıvıyı da serbest bırakır. Ayrıca östrus döngü- tüplerine atılmaya devam eder. Gebeliğin oluşmadığı durumlarda
sü yılda bir ya da birkaç kez gerçekleşir ve dişi çiftleşmeye sadece olduğu gibi endometrium kalınlaşmaya ve incelmeye devam eder.
yumurtlama dönemi yakınlarında hazırdır. Menstrual döngü ise Kişinin menstral döngüsünde bir farklılık olmaz.
genellikle 28 günü kapsayan ve sürekli gerçekleşen bir periyottur. Etkinlik No.: 98 - Menstrual Döngü
4. Evet, katılıyorum. Normalde spermatogenez vücut sıcaklığından
daha az sıcaklıktayken gerçekleşir. Spermlerin işlevlerini sağlıklı 1.
yerine getirebilmeleri için de vücut sıcaklığından yaklaşık 2 de-
rece daha düşük sıcaklıkta bulunmaları gerekir. Testis torbasının
vücut dışında bulunmasının sebebi budur ve bu torbanın içindeki
sıcaklık vücut sıcaklığının altındadır. Uzun süreli sıcak duş almak
sperm üretiminde ve spermin kalitesinde azalmaya neden olabi-
lir. Bu da çocuk sahibi olmayı zorlaştıran bir durumdur.
5. Erken embriyo tarafından salgılanan HCG korpus luteumu uya- 1
rır. Gebeliğin sürmesini sağlayan progesteronun üretilmesine 4
yol açar. Ancak gebeliğin ilerleyen dönemlerinde HCG üretimi
azalır, korpus luteum parçalanır, progesteron üretimini plasenta
yapmaya başlar. Bu yüzden test artık sonuç vermemektedir. HCG 2 5
hormonu progesteron ve östrojen hormonlarının salgılanmasını 6 8
sağlar. Progesteron hormonu gebeliğin devamlılığı için gereklidir.
Etkinlik No.: 97 - İnsanda Üreme
1. Oogenezde eşit olmayan sitoplazma bölünmesi önemlidir. Çünkü
eşit olmayan bu bölünme sayesinde yumurtaya bol miktarda si-
toplazma ve besin kalır. Böylece döllenmiş yumurtadan gelişecek
olan embriyo, anneden plasenta aracılığıyla besin alıncaya kadar
gerekli besinleri hücrede depolanmış besinlerden karşılar. Ayrıca
yumurta hücresi döllenmenin ardından hızlı bir mitoza başlaya-
cağı için de yeterli sitoplazmaya sahip olmalıdır.
6
2. Erkeklerde sperm üretimi eşeysel olgunluğa eriştikten sonra
yaşamları boyunca devam eder. Oogenez ise uzun bir süreçtir,
embriyonik dönemde başlar. Dişi embriyosunun yumurtalığında 3
olgunlaşmamış yumurtalar bulunur. Yeni doğmuş bir kız çocuğu-
nun yumurtalıklarında yaklaşık 1-2 milyon folikül vardır. Bir ka-
dında ergenlikten itibaren yaklaşık 500 döngü sonunda yumurt-
lama ve menstral döngü sona erer ve menopoza girilir. Menopoz,
46-54 yaş arasında olur. Bu zamanda yumurtalıkların FSH ve LH 7
hormonlarına verdiği tepkiler azalır ve östrojen üretimi düşer.
3. Zona pellusida tarafından üretilen “fertilizin” maddesi glikoprotein 9
yapıdadır ve yumurtanın spermleri kendine doğru çekmesini sağ-
lar. İnsanda ve diğer memelilerde bir yumurtaya bir sperm girebilir.
Bu bir spermin yumurta zarına ulaşması ile zona pellusida sertleşir
ve diğer spermlerin yumurtaya girişi engellenir. Memeliler haricin-
de bazı hayvanlarda bazen bir oosite iki ya da daha fazla spermin
girebildiği olur ancak oosit sadece bir sperm tarafından döllenebi- Günler
lir. Diğer spermler yumurtada bulunan enzimlerle parçalanır. 2. Korpus luteum küçüldükçe salgılanan östrojen ve progesteron hor-
4. Memelilerde yumurta, gelişim aşamasında folikül hücreleri ile monlarının miktarının azalmasına neden olur. Östrojen ve progeste-
çevrilidir. Yumurtalık dokusundan gelişen bu hücreler yumur- ron hormonlarının miktarları azaldığı için endometrium tabakasının
tayı besler, ayrıca zona pellusidanın oluşumuna katılır. Yumurta yenilenmesi etkilenir ve endometrium tabakası parçalanmaya başlar.
bırakıldıktan sonra da farklılaşarak koruyucu bir örtü şeklinde 3. Endometrium rahim iç yüzeyini kaplayan tabakadır ve embriyo bu
yumurtayı çevreler. Zona pellusida türe özgüdür ve yumurtanın tabakaya tutunarak gelişir. Her ay yumurtalıklardan yeni bir yumur-
türe özgü spermler ile döllenmesini sağlar. ta yapılır ve her yeni yumurtanın döllenebilmesi ihtimali için en-
5. a) Oosit yumurta kanalına geçemezse depoladığı besin bitince dometrium tabakası yeniden yapılır. Çünkü döllenmiş yumurta bu
ölecektir. tabakaya tutunacak ve buradaki kan damarlarından beslenip ilk etap
b) Oosit hücresi yumurta kanalına geçtiğinde spermle döllenirse gelişimini sağlayacaktır. Bebeğin daha rahat beslenebilmesi için her
ay yeni kılcal damarlar yapılır, difüzyon ile besin ve oksijen alışveri-
mayozu tamamlar ve uterusa ulaşıncaya kadar depoladığı besini
kullanır. Uterusa ulaştığında plasenta ve göbek bağının oluşma- şinin rahat gerçekleşmesi için de bol epitel ve mukus salgılayan yeni
hücreler yapılır ki taze ve yeni hücrelerden daha iyi gelişebilsin. Yani
sıyla gerekli maddeleri anneden almaya başlar. Ancak oositler endometrium ne kadar kalınsa zigot gelişimi o kadar iyi gerçekleşir.
yumurta kanalına geçemez de dışarıda döllenirse ve embriyo
rahim dışında herhangi bir yere tutunursa bu olay “dış gebelik” 4. Yüksek östrojen FSH salgılanmasını bastırır ve FSH miktarı dü-
olarak adlandırılır ve burada embriyo uzun süre yaşayamaz. şük kalır. Menstrual döngüyü başlatan FSH hormonudur. FSH
6. Tüp bağlama yönteminde kişinin yalnızca yumurtalarının uteru- düşük düzeyde ise folikül gelişimi olmaz, dolayısıyla menstrual
döngünün başlaması gecikir.
sa ulaşması engellenir. Kişinin üreme ya da endokrin sistemine
müdahalede bulunulmaz ve hormonal düzeninde bir değişiklik

277