Page 104 - FELSEFE 11 BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

47 FELSEFE 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

Cumhuriyet döneminde felsefenin kurumsallaş-
masında önemli bir yer tutan İstanbul Üniversite-
si Edebiyat Fakültesi, Felsefe Bölümünün moder-
nleşme ve aydınlanma hareketine paralel olarak
yeniden inşasında mantıkçı pozitivizmin dünyaca
ünlü temsilcisi Hans Reicheanbach’ın devlet eliyle
görevlendirilmesi, felsefeden beklenenin ne oldu-
ğu konusunda bir fikir vermesi açısından büyük
önem taşır. Reicheanbach’ın, öğrenci yetiştirmek
suretiyle pozitivist düşünceyi güçlendirmek hat-
ta yerleştirmek bakımından etkisi sınırlı olma-
sına rağmen felsefenin Türkiye’de akademik bir
mahiyet, ciddi bir araştırma hâline gelmesinde
çok büyük bir katkısı olmuştur. En büyük etkiyi
Nusret Hızır üzerinde bırakan Reicheanbach’ın
felsefi çizgisinin Ankara’da ondan önemli ölçüde
bağımsız olarak gelişen Ankara Üniversitesi, Dil
ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümüyle
Ortadoğu Teknik Üniversitesinde devam ettiği söy- Görsel 5.17: İstanbul Üniversitesi
lenebilir. Dil-Tarih’te, bölümün kuruluşunun başlangıç evresinde olmasa bile sonradan oldukça önemli bir
bilim tarihçisi olan Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı’nın pozitivist yaklaşımı ile Ortadoğu Teknik Üniversitesinde
Hüseyin Batuhan, Teo Grünberg ve Cemal Yıldırım’ın pozitivist felsefe anlayışları Ankara’daki akademik fel-
sefeye damgasını vurmuştur. Söz konusu metafizik karşıtı bilim temelli analitik felsefe anlayışının ciddi bir
biçimde temsil edildiği başka bir mekân ise Boğaziçi Üniversitesi Felsefe Bölümü olmuştur.
(…)
Türk modernleşmesinin fikrî anlamda destekleyicisi olan İstanbul Üniversitesi, Felsefe Bölümünün sonradan
Macit Gökberk, Takiyettin Mengüşoğlu, İsmail Tunalı, Nermi Uygur, Bedia Akarsu ve yetiştirdikleri öğrenciler
eliyle Türkiye’de felsefi düşünüşün yerleşmesinde önemli katkılar yaptığı rahatlıkla söylenebilir.
(...)
Söz konusu evrensel, yerel koşullardan bütünüyle bağımsız, modernist felsefe anlamında Türkiye’de Cumhu-
riyet döneminde rakibi önemli ölçüde manevi bir çizgi üzerinde gelişen, Doğu kültüründen ve özellikle İslam
felsefesinden beslenmeye gayret eden çizgidir. Bu çizginin birinci unsuru, Batı’da zaman zaman modernizmin
krizi diye ifade edilen oluşumun bir parçası olarak metafiziğe yeniden dönüşten ve dolayısıyla Bergson ve
Blondel gibi Fransız filozoflarından etkilenen Türk felsefecilerden oluşur. Burada yer alan felsefecilerimiz ara-
sında M. Şekip Tunç, Suphi Ethem, Nurettin Topçu, Necati Öner, Süleyman Hayri Bolay gibi isimler sayılabilir.

Ahmet Cevizci’nin Felsefe Sözlüğü’nden alıntılanmıştır

» Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Türkiye'de felsefenin gelişimine katkı sağlayan filozoflardan öne çıkanlar kimlerdir?

2. Türkiye’de felsefenin gelişimine katkı sağlayan ilk üniversiteler hangileridir?

3. Serginizde sunduğunuz felsefecinin en çok hangi yönü dikkat çekti? Neden?

4. Türkiye’de felsefenin gelişmesi için neler yapılabilir? Değerlendiriniz.

102
Hazırlayan: Gültekin YILMAZ