Page 31 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 13

1. ÜNİTE > Giriş Kazanım A.4.7: Metnin üslup özelliklerini belirler.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Yazar ve Üslup 25 dk.

Amacı Metinde yazarın kelimeleri ve cümleleri kullanma tarzı üzerine düşünebilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Kaçış
Kendinden kaçan insanlar vardır, çok yazıldı. Ya kendinden kaçan toplumlar? Ve Türkiye, özellikle
Türkiye.
Doğru, Tanzimat’tan söz edenler az değil. Bunların arasından da -deyimi kullanmasalar bile- o tür ka-
çışı düşündürenler çıkmıştır ama yeterli değil. Çünkü çok daha önceleri başlar. Bizim giyim kuşamda,
yiyip içmede, oturup kalkmada, selam sabahta, ölçüde endazede, yazı çizide, müzikte, edebiyatta, mi-
marlıkta, dilde -evet dilde bile- kendimizden kaçışımız. Osmanlıdan da önceleri başlar. Ve hoşgörüler,
üstünlükler, çaresizlikler, ihanetler, gafletler karmaşası olarak başlar.
Türkçesi bizim kendimizden kaçışımız -genellikle sanıldığı gibi- yalnız bunalım dönemlerimizde de-
ğil hatta asıl doruklara yerleştiğimiz dönemlerde de görülür. Ve -ne acı- daima aydın ve egemen ke-
simlerde filizlenir.
(…)
Adına kültür emperyalizmi deyip geçiyor ve bu sömürüye karşı hop oturup hop kalkanlarımız dâhil
külahını -kasketini veya fötrünü- önüne koyup düşünene hâlâ rastlamıyoruz. Direniş, sadece halk
tabakasından o da gittikçe yürek paralayan bir beyhudeleşmekle.
Yunus Emre’yi, Dadaloğlu’nu, Emrah’ı, Pir Sultan Abdal’ı, Karacaoğlan’ı külleyen tabaka -üst tabaka-
şimdi artık Bakilerini, Nefilerini, Şeyh Galiplerini, Itrilerini, Hafız Postlarını, Sinanlarını ve Kasım-
larını bile yetiştirmeden aynı barbarlığı daha çabuk ve daha kesin sonuçlar almacasına sürdürüyor.
Kaçış paniğe dönüştü, peşine kalabalıkları da taktı. Ödüller, övgüler, madalyalar şimdi bu kaçışın caz-
gırlarına ve en hızlılarına.
Bunun adına Batılılaşmak diyoruz. Ve Batı’nın anlamını, Batı ile neyi amaçladığımızı umursamıyoruz.
Bizden olmasın hatta bize karşı olsun da ne olursa olsun. Arabesk olsun, folk olsun, hafif olsun, ağır
olsun, Gotik olsun, kübik olsun, soyut olsun, özellikle de yeni olsun, elin gelgeç denemelerinden biri
olsun. Kısacası, yeter ki bizimle ilgisi ilişkisi olmasın.
Evet, öyle işte. Övgüler, ödüller, madalyalar kaçaklara. Bu demek ki kişiliksizleşme yarışının en hız-
lılarına! Radyolarda, televizyonlarda, eleştiride, değerlendirmede, basında, tiyatroda, sinemada hep
öyle; ilgi hep onlara.
Kişiliği olmayana, elin kuyruğuna takılana, taklitçiye el değer verir mi? Bırakın değer vermeyi, saygı
duyar mı? Kullanan ve yararlananlardan başka öylelerinin sırtını sıvazlayan çıkar mı?

Aydın ve etkin çevreler -hâllerinden fazlasıyla memnun uyurgezerler- hiçbir hakaret kastı taşımayan
şu soruları bir an için hatırlayıverseler ne kadar, ne kadar iyi olacak.

Tarık Buğra, Politika Dışı

Kelime Dağarcığı:
arabesk: Arap müziğini andıran, genellikle karamsarlığı konu edinen bir müzik türü. barbarlık: Uygarlaşmamışlık.
beyhudeleşmek: Gereksizleşmek, anlamsızlaşmak. cazgır: Yüksek sesle konuşan, bağırıp çağıran. endaze: Ölçü.
estet: sanatsal eserler arasında güzeli en üstün, en yüce değer sayan kişi. folk: Halk. fötr: Şapka, çanta, çiçek ve başka süsü
eşyası yapmak için kullanılan ince ve yumuşak keçe veya bundan yapılan şapka. gelgeç: Geçici. Gotik: Orta Çağ’a özgü.
kübik: Kübizm akımına uyularak yapılan. kübizm: Nesneleri geometrik biçimlerde gösteren bir sanat akımı.

29