Page 469 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 231

8. ÜNİTE > Eleştiri Kazanım A.4.13: Yazar ve metin arasındaki ilişkiyi değerlendirir.
Alan Becerileri: Okuma Becerisi Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi
Etkinlik İsmi Herkes Neyi Bilir? 30 dk.

Amacı Bir eleştiri yazarının, ele aldığı metni hangi ölçütlere göre değerlendirdiğini belirleyebilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metni okuyunuz. Metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

Popüler Ambalajlı Ciddi Kitap: Bunu Herkes Bilir
Hayatın, hatta kâinatın anlamını verdiğini iddia eden kitapların rafları doldurması, bütün dünyada
olduğu gibi bizim ülkemizde de olağan bir durum. Evren ile nasıl bağ kurulur, başarının sırrı nedir,
nasıl terfi alınır, plaza hayatının insanı bitiren boşluğuna nasıl anlam katılır?.. Hayatına mana katmak
isteyen; okuyan ama sandığı gibi iyi bir okuyucu olmayan beyaz yakalıya yazılır bu kitaplar. Formül de
gayet basittir: Kendini çok ciddiye alan bir imaj ve ambalaj; içinde ise faydasız ve bayağı bir yığın bilgi.
Emrah Safa Gürkan’ın kitabını okurken şunu fark ettim. Bunu Herkes Bilir, benim hayatımda okudu-
ğum ilk “popüler ambalajlı ciddi kitap”.
Bunu Herkes Bilir, tarihe bakarken yanlış sorular sorduğumuz, sorduğumuz yanlış sorulara da çok
sığ ve işimize yarayan cevaplar bulduğumuz gerçeğini yüzümüze vuruyor. Kitabı okurken hemen her
satırda Emrah Safa Gürkan’ın “Tarihe dair çok saçma fikirleriniz var. Ben aslını söylemeye çalışayım:
Asıl sorun soruların vasatlığı.” dediğini işitir gibi oldum. Hocanın bu serzenişinin, iki uçta konumlanan
“herkes”i muhatap aldığı çok açık.
Emrah Safa Gürkan, kitabında belki de akademik kariyeri boyunca işittiği yanlış sorulardan yola çıka-
rak doğru cevaplara ulaşmaya çalışmış. Örneğin, kendisine Osmanlıların neden geri kaldığı sorulunca
konuyu Batı literatürünün bugün bile canlı bir meselesi olan “Büyük Ayrışma”ya (Great Divergence)
getiriyor ve “Biz geri kalmadık. Onlar hızlandı.” diyor. Dünya tarihini de kendimizi merkeze alarak
okuduğumuz için hocanın bu lafını anlamak zor olabilir. Ama esasında Emrah Safa Gürkan bir cümle-
de literatürü özetliyor.
Makalelerin çalakalem yazıldığı ve hemen hiç kimse tarafından okunmadığı akademik camiamızda,
Bunu Herkes Bilir gibi geniş kitlelere sızmaya çalışan dopdolu bir eserin boy göstermesi sevindirici
bir durum hakikaten. Komplike fikirlerin kısacık cümlelerle açıklanamayacağını düşünen biri olarak
kitapta uzun ve derin cümlelere rast gelmek de güzel bir sürpriz oldu benim için. İçerikten ve biçimden
feragat etmeden okuyucunun seviyesine nasıl inileceğinin de güzel bir örneğini göstermiş oldu Emrah
Safa Gürkan. Bunu Herkes Bilir, hocanın son sözde de belirttiği gibi popüler olanın kötü olmak zorun-
da olmadığını ispat edebilmiş bir kitap.

Fatih Baha Aydın, Sabitfikir Dergisi

Kelime Dağarcığı:
çalakalem: Gelişigüzel, durmadan yazarak. feragat etmek: Hakkından kendi isteğiyle vazgeçmek. komplike: Karmaşık.
literatür: Kaynak. serzeniş: Yakınma. sığ: Ayrıntıya inemeyen, yeterli olmayan. vasatlık: Vasat olma durumu, ortalamaya
uygunluk.

1. Okuduğunuz metinde eleştirmenin, söz konusu eserle ilgili eseri okumadan önceki düşünceleri ile
okuduktan sonraki düşünceleri arasında bir değişiklik olmuş mudur? Açıklayınız.

467