Page 17 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

5 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Metinden de faydalanarak verilen görseldeki DNA molekülünün; 5' ucu ve 3' ucunu, azotlu organik
bazların adlarını, aradaki bağların adlarını ve bir nükleotidi belirtiniz.

1. İpl k 2. İpl k

Yönerge Aşağıdaki metin ve görselden faydalanarak soruları cevaplandırınız.
...........................
Bakteri kromozomları, halkasal DNA molekülü ile DNA bağlanma proteinlerinden oluşur ve nükleoid
5 1 ........................... adı verilen bir bölge içinde sıkışık olarak bulunur. Halkasal yapıdaki DNA molekülünde üstün kıvrımlı
4 (süperkoil) yapılar sayesinde bakteri kromozomu nükleoid bölgesinde yoğunlaşabilir. Bazı bakteriler
3 2
........................... aynı kromozomun birden fazla özdeş kopyasını barındırabilir. Bazı bakteri türlerinde plazmit denen
küçük boyutlu DNA'lar da bulunur. Örneğin genetik mühendisliği çalışmalarında sıklıkla kullanılan
Agrobacterium tumefaciens, bir tane halkasal DNA ve bir tane de plazmit taşır.
Tipik bir ökaryot kromozomu, çift zincirli doğrusal DNA molekülü ile çeşitli proteinlerden oluşur ve
5-10 µm çapındaki bir çekirdeğin içine sığar. Ökaryotlarda DNA, histon ve histon olmayan proteinler-
le etkileşim hâlindedir ve kromatin şeklinde organize durumdadır. Kromatinlerde, nükleozom adında
tekrarlayan yapısal birimler bulunur. Nükleozom, 8 adet histon proteini etrafına iki kez sarılmış çift
0 zincirli DNA’dan oluşur. Nükleozom oluşumu sayesinde DNA sarmalı orijinal boyunun yaklaşık üçte
1
5
4
........................... biri oranında kısalır. Çok sayıda nükleozom da üst üste kıvrılıp katlanarak daha kalın (solenoid) yapılı
3 2
OH kromatin iplikleri oluşturur. Ökaryotların kromatinlerini sıkıştırma ve düzenleme şekli, yalnızca büyük
...........................
miktarda DNA'nın küçük bir alana sığmasına izin vermekle kalmaz, aynı zamanda gen ifadesinin dü-
3. Kendi DNA'mızda bulunan bir nükleotidi bir bakterinin DNA’sından çıkartılmış herhangi bir nük- zenlenmesine de yardımcı olur.
leotit ile karşılaştırmış olsaydık bu nükleotitlerin hangi bileşenleri tamamen aynı olur, hangileri de-
ğişkenlik gösterirdi? Gerekçelerinizi belirtiniz. Çek rdek
c ç

DNA
Hücre a Kromozom Guan n

Aden n
S toz n
T m n
4. 1200 nükleotit içeren iki genden birisinin diğerine oranla daha fazla guanin ve sitozin nükleoti- b Gen eker-fosfat
bağı
di bulunmaktadır. Verilen bilgilere göre bu iki genin aşağıda sıralananlardan hangilerinde farklılık
göstermesi beklenir?
a) İçerdiği şeker çeşidi
b) İçerdiği baz sayısı
c) Toplam fosfat sayısı
ç) İçerdiği hidrojen bağı sayısı e d
d) Nükleotitlerin diziliş sırası
Görsel: Genetik materyalin organizasyonu

1. “Bakterilerde bir tane halkasal yapılı DNA, sitoplazmaya dağılmış hâlde bulunur.” ifadesine katılır
mısınız? Gerekçesiyle açıklayınız.

16
Hazırlayan: Fadimenur VURAT