Page 22 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 8

1. ÜNİTE > Genden Proteine Kazanım 12.1.1.4. DNA’nın kendini eşlemesini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi, Problem Çözme Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Becerisi, Bilim, Mühendislik, Matematik Okuryazarlığı Becerileri
Etkinlik İsmi ÜÇ EŞLEME MODELİ 30 dk.

Amacı DNA eşlenmesiyle ilgili önerilen modelleri Meselson-Stahl deneyinin verileri üzerinden hesaplama yaparak analiz edebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıda verilen metin, deney ve görselden faydalanarak soruları cevaplandırınız.

DNA’nın kendini eşlemesiyle ilgili olarak üç olası model ileri sürülmüştür. Tam korunumlu DNA eşlen-
mesi modelinde DNA’nın zincirleri kalıp olarak kullanılır. Bu zincirlere atasal zincirler denir. Her bir
atasal zincirden sentezlenen yeni zincirler bir araya gelir ve atasal zincirlerden oluşan DNA değişmeden
kalır. DNA’nın parçalı olarak eşlenmesi modelinde ise atasal zincirler kopyalama esnasında kırılır ve
kırılan DNA parçaları iki yeni çift sarmal içinde dağılır. Böylece sarmalın her bir zincirinde hem atasal
hem de yeni DNA parçaları bulunur. Watson ve Crick’in DNA eşlemesine ilişkin hipotezi ise yarı koru-
numlu model olarak bilinir. Bu modele göre atasal zincirlerden kopyalanan her bir DNA molekülünde
bir atasal zincir ve bir de yeni zincir bulunur.

DNA E lenme Modeller

Tam korunumlu e lenme Yarı korunumlu e lenme Parçalı e lenme
Şekil 1. DNA eşlenme modelleri
1958 yılında Matthew Meselson (Methiv Meselsın) ve Franklin Stahl (Frenklin Sıtal), azotun radyoaktif
izotoplarını kullanarak DNA eşlemesiyle ilgili önerilen üç modelin geçerliliğini test ettiler. Meselson
ve Stahl, yaptıkları deneyde N ve N içeren besi ortamı ve E. coli bakterisini kullandılar. Öz kütleleri
15
14
farklı izotoplarla ( N normal azot, N azotun ağır izotopu) işaretlenen DNA moleküllerini ayırt etmek
15
14
için de santrifüjleme yaptılar. Deneyin ilk aşamasında N içeren besi ortamında E. coli bakterisini
15
çoğalttılar ve bu ortamda E. coli bakterisi DNA’larının N içermesini sağladılar. Daha sonra bu bakte-
15
rileri normal azot ( N) içeren besi ortamına aktardılar. Birkaç nesil sonra bakteri DNA’larını ayrıştırıp
14
santrifüj işlemini uyguladılar.
DNA’lar yoğunluklarına göre santrifüj tüplerinde bantlar oluşturur. Ağır DNA ( N içeren) santrifüj
15
tüpünün en altına çöker. Orta ağırlıktaki melez DNA ( N ve N karışımını içeren) tüpün ortasında,
15
14
hafif DNA ise tüpün en üstünde yer alır.

15
Ağır DNA ( N/ N) Melez DNA ( N/ N) Haf f DNA ( N/ N)
15
15
15
14
15
Şekil 2. Santrifüj tüplerinde yoğunluk farkına göre DNA’nın konumları
21