Page 24 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 9

1. ÜNİTE > Genden Proteine Kazanım 12.1.1.4. DNA’nın kendini eşlemesini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Sınıflandırma Becerisi
Etkinlik İsmi KALITSAL ÖZELLİKLERİN AKTARIMI 25 dk.

Amacı DNA replikasyonu sürecinde gerçekleşen olayları açıklayabilme. Bireysel
Yönerge DNA replikasyonu ile ilgili aşağıda verilen metni okuyup görseli inceleyiniz. Ön bilgilerinizden de
yararlanarak soruları cevaplayınız.

Canlılarda bulunan kalıtsal özelliklerin tümü DNA molekülünde saklıdır. Sağlıklı hücreler bölündüğü za-
man hücrelerde bulunan kalıtsal özellikler hiçbir değişikliğe uğramadan yavru hücrelere eşit olarak aktarı-
lır. DNA’nın eşlenerek kendi kopyasını oluşturmasına replikasyon adı verilir. Hücrede DNA replikasyonu
interfazın S evresinde gerçekleşir. 1958 yılında Matthew Meselson ve Franklin Stahl, bakterilerin gelişme
ortamlarına azot atomunun bir izotopunu ekleyerek deneyler yapmışlardır. Bir DNA’nın her iki ipliğin-
deki azotların kütle numarası 14 (1⁴N1⁴N) ise buna normal azotlu DNA; 15 (1⁵N1⁵N) ise ağır azotlu DNA;
birinin kütle numarası 14, diğerinin 15 (1⁴N1⁵N) ise melez DNA denir. Bu DNA’lar santrifüj edildiğinde
ağır DNA’lar dibe çöker, melez DNA’lar ortada, hafif DNA’lar ise en üstte bantlaşma gösterir.
DNA eşlenmesinin nasıl gerçekleştiğini ispatlamak için Meselson ve Stahl tarafından deneyler yapılarak
farklı modeller test edilmiştir. Bu deneyler sonucunda DNA’nın her iki ipliğinin de kendini eşleyerek yeni
birer iplik oluşturduğu “yarı korunumlu (semikonservatif) eşlenme” modelinin doğruluğu ispatlanmıştır.
DNA replikasyonu sırasında bazı enzimler görev alır. Bunlar DNA helikaz, DNA polimeraz ve DNA
ligazdır. DNA replikasyonu aşağıdaki görselde şematize edilmiştir.

DNA Repl kasyon
çatalları

Repl kasyon or j n

DNA Repl kasyon çatalının
lerleme yönü

DNA parçacıkları

DNA

DNA parçacıkları

DNA DNA l gaz

Görsel: DNA replikasyonu

23