Page 23 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

8 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

1. DNA’nın göreceli kütlesi, DNA’da bulunan azotların kütlerinin toplanmasıyla modellenebilir. Örne-
ğin aşağıda verilen DNA parçası, ağır azot içeren ortamda çoğaltılan bakteri DNA’sını temsil etsin.
Bu DNA’nın göreceli kütlesini şu şekilde modelleyebiliriz: Toplamda 10 nükleotit var. Her bir nükle-
otidin bir tane ağır azot ( N) taşıdığını düşünürsek bu DNA’daki azotların göreceli kütlesi toplamda
15
150 olur. Santrifüj tüpünde DNA’nın bant konumu 150’de çizilir.
Yönerge DNA replikasyonu ile ilgili aşağıda verilen metni okuyup görseli inceleyiniz. Ön bilgilerinizden de
15 N 15 N yararlanarak soruları cevaplayınız.
G C
Canlılarda bulunan kalıtsal özelliklerin tümü DNA molekülünde saklıdır. Sağlıklı hücreler bölündüğü za-
A T 135
C G 140 man hücrelerde bulunan kalıtsal özellikler hiçbir değişikliğe uğramadan yavru hücrelere eşit olarak aktarı-
145 lır. DNA’nın eşlenerek kendi kopyasını oluşturmasına replikasyon adı verilir. Hücrede DNA replikasyonu
T A 150 interfazın S evresinde gerçekleşir. 1958 yılında Matthew Meselson ve Franklin Stahl, bakterilerin gelişme
155
T A ortamlarına azot atomunun bir izotopunu ekleyerek deneyler yapmışlardır. Bir DNA’nın her iki ipliğin-
deki azotların kütle numarası 14 (1⁴N1⁴N) ise buna normal azotlu DNA; 15 (1⁵N1⁵N) ise ağır azotlu DNA;
a) Meselson-Stahl’in deney koşullarını kullanarak bu örnekteki bakteri DNA’sını yarı korunumlu DNA birinin kütle numarası 14, diğerinin 15 (1⁴N1⁵N) ise melez DNA denir. Bu DNA’lar santrifüj edildiğinde
modeline göre iki kuşak eşleyiniz ve yanlarına santrifüj sonrası DNA’nın bant konumlarını çiziniz. ağır DNA’lar dibe çöker, melez DNA’lar ortada, hafif DNA’lar ise en üstte bantlaşma gösterir.
b) Eğer DNA tam korunumlu eşlenmiş olsaydı Meselson-Stahl’in deney sonuçları nasıl çıkardı? Şekil DNA eşlenmesinin nasıl gerçekleştiğini ispatlamak için Meselson ve Stahl tarafından deneyler yapılarak
II’deki DNA bant profillerini standart gösterge olarak kullanınız. farklı modeller test edilmiştir. Bu deneyler sonucunda DNA’nın her iki ipliğinin de kendini eşleyerek yeni
c) Meselson-Stahl’in hipotezi “DNA parçalı olarak eşlenir.” yönünde olsaydı kullandığı yöntem sonun- birer iplik oluşturduğu “yarı korunumlu (semikonservatif) eşlenme” modelinin doğruluğu ispatlanmıştır.
da birinci ve ikinci nesil DNA bantlarının konumu nasıl olurdu? DNA replikasyonu sırasında bazı enzimler görev alır. Bunlar DNA helikaz, DNA polimeraz ve DNA
2. Bakteri hücresi uygun şartlarda 20 dakikada bir bölünebilmektedir. Melez DNA ( N/ N) taşıyan ligazdır. DNA replikasyonu aşağıdaki görselde şematize edilmiştir.
15
14
bir bakteri normal azotlu ( N) bir ortamda 60 dakika bekletilerek bölünmesi sağlanıyor. Bölünme
14
sonucunda melez ve hafif DNA taşıyan hücrelerin yüzdesi nedir?
DNA Repl kasyon
çatalları

3. Aşağıdaki grafikler DNA’nın göreceli yoğunluklarını göstermektedir. İlk örneğe bakarak 2 ve 3. ör- Repl kasyon or j n
neklerdeki DNA yoğunluklarının bant görünümlerini tüplere çiziniz.

Görecel DNA Yoğunluğu Görecel DNA Yoğunluğu Görecel DNA Yoğunluğu DNA Repl kasyon çatalının
lerleme yönü

1,710 1,717 1,724 1,710 1,717 1,724 1,710 1,717 1,724 DNA parçacıkları
Yoğunluk (g/ml) Yoğunluk (g/ml) Yoğunluk (g/ml)

DNA

DNA parçacıkları
4. Meselson ve Stahl, deneylerinde melez DNA yapısına sahip bakterileri yüz kuşak boyunca normal
azot içeren besi ortamında çoğaltmış olsalardı deneylerinin sonunda hâlen melez DNA’yı gözlem-
lerler miydi? Gerekçesiyle açıklayınız.
DNA DNA l gaz

Görsel: DNA replikasyonu

22
Hazırlayan: Tüzün ARIK BIYIKLI