Page 19 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

6 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Escherichia coli bakterisinin genomu 1200 µm uzunluğundadır; ancak bakterinin kendisi 1 µm bü-
yüklüğündedir. E. coli genomunun hücre içerisine nasıl sığabilmektedir? Gerekçesiyle açıklayınız.

Yönerge Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Biyoloji öğretmeni, dersinde “nükleotit, DNA, gen, kromatin iplik, kromatit ve kromozom” terimlerini
ve bu terimler arasındaki bağlantıyı öğrencilerine kavratmak için aşağıdaki şekli etkileşimli tahtaya
3. Görsel üzerinde a, b, c, ç, d ve e harfleriyle temsil edilen yapıların adlarını yazınız. Görselde a har- yansıtıyor ve aşağıdaki cümleleri söylüyor:
fiyle temsil edilen yapının hücre döngüsündeki rolünü açıklayınız. Hücre

Çek rdek

Kromozom

4. Ökaryot kromozomlarında prokaryot kromozomlarına oranla daha ileri seviyede katlanma organi- Sentromer
zasyonları gözlenir. Bu durumun nedenini açıklayınız.

DNA
eker - fosfat
bağı
Karde
kromat tler Gen
S toz n
Guan n
5. Görselden ve metinden faydalanarak ökaryotik bir hücrede genetik materyalin büyükten küçüğe Aden n T m n
doğru organizasyon aşamalarını sıralayınız. Şekil: DNA organizasyonu

Arkadaşlar, hücrelerin kalıtsal materyali olarak nitelendirilen DNA molekülünde hayatın dili de de-
nilebilecek kalıtsal bilgiler bulunmaktadır. DNA molekülü iki zincirlidir ve bu zincirler birbirine zıt
yönlerde ilerler, diğer bir deyişle antiparaleldir.
DNA’da belirli bir özelliği ifade eden ve belirli bir çeşit proteini kodlayan anlamlı şifrelere gen denir.
Her bir gende bulunan nükleotitlerin oluşturduğu özel şifreler kalıtsal bilgiyi oluşturur.
Nükleotit ise bir fosfat, beş karbonlu bir şeker ve bir azotlu organik bazdan oluşan kimyasal bir mo-
6. Akdeniz sularında yaşayan tek hücreli bir organizma keşfedilmiştir. Yapılan moleküler araştırma- leküldür. Pürin ve pirimidin olmak üzere gruplara ayrılan azotlu organik bazlar beş karbonlu şekere
lar sonucunda bu canlının çekirdeğinde doğrusal bir kromozom yapısı tespit edilmiştir ve genomu bağlıdır. Bu yapıya nükleozit denir. Nükleozitlere fosfat grubu bağlandığında ise nükleotitler oluşur.
8×10 baz çiftinden (bç) oluşmaktadır. Kromatin yapısındaki bir nükleozomda 800 baz çifti uzunlu-
6
ğunda DNA ve histon benzeri 3 adet proteine rastlanmıştır. 1. Şekil üzerinde dersi anlatan biyoloji öğretmeni şu benzetmeyi yapıyor: Nasıl ki alfabedeki harflerin
Eğer bu canlının tüm kromozomu nükleozomlardan oluşsaydı kromozomunda kaç tane nükleozom bir araya gelmesiyle kelimeler, kelimelerden cümleler oluşuyor ise .......
bulunurdu? Bu nükleozomları oluşturmak için kaç tane proteine ihtiyaç duyulurdu?
Gen, nükleotit ve DNA arasındaki sıralanışı vurgulamak isteyen biyoloji öğretmeninin cümleye na-
sıl devam etmesi gerekir?

18
Hazırlayan: Tüzün ARIK BIYIKLI