Page 240 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12

CEVAP ANAHTARLARI
3. Mısırın atasal formu daha küçük (19 mm), tatsız, tohum sayı- 4. Hayvan ıslahında çevresel şartlara dayanıklı, yemden iyi yarar-
sı az ve tohumları çok sert yapılı iken günümüzdeki mısır daha lanarak kısa sürede yetişen ve ekonomik açıdan verimli hayvan
büyük (190 mm), kolay soyulabilir, tatlı, tane sayısı daha fazla ve ırklarının üretilmesi amaçlanmaktadır. Örneğin tavukçulukta
yumuşak yapılıdır. yumurtadan çıkan bir civcivin çok kısa sürede kesilecek büyük-
4. Olası cevap (1): Kısmen katılırım. Metinde geçen bilgilere göre lüğe ulaşabilecek özellikte olması hedeflenmektedir.
mısırın atasal formunda 8 çeşit varyetesi bulunmakta iken günü- 5. Eldeki yerli ırkların ıslahı daha uygun olur. Hayvanlar birçok
müz mısır bitkisinin yaklaşık 200 çeşit varyetesi vardır. Yabani çevresel şartlara uyumlu canlılardır. Hayvanları melezlemeyle
lahanadan çok çeşitli sebze türleri elde edilmiştir. Ancak atasal kalıtsal yapılarının ıslahı sağlanmalıdır. Daha sonraki aşamalar
(yabani) popülasyonlar genetik çeşitliliğin rezervuarlarıdır. Bu için damızlık tespiti ıslah edilen ırkın geleceği açısından önem-
rezervuardan sadece belirli özelliklerin seçilip çoğaltılması gene- lidir.
tik çeşitliliği azaltır. Yapay seçilimde birbiriyle yakından ilişkili
iki canlı, istenilen özelliklere sahip bir safkan oluşturmak için
çaprazlanmaktadır. Bu canlılar her iki ebeveynde bulunan çe-
kinik genler nedeniyle istenmeyen özellikleri de alabilir. Doğal
koşullarda meydana gelecek salgın bir hastalığa veya değişen çev-
resel koşullara dayanıklı olup olmayacağı bilinemez.
Olası cevap (2): Hayır, katılmam. Yapay seçilim, olumlu özellik-
ler geliştirir ancak aynı zamanda büyük miktarda genetik çeşitli-
liğin kaybolduğu “darboğaz”lar da ortaya çıkarır. Çünkü sürekli
istenilen özelliğe sahip bireyler seçilmekte ve bu bireylerin diğer
başka özellikleri azalmakta veya kaybolmaktadır. Bu genetik çe-
şitlilik eksikliği, koşullar değiştiğinde önemli hâle gelir. Örneğin
yeni bir hastalık ortaya çıktığında veya çevre koşulları olumsuz
hâle geldiğinde uyum sağlayabileceği genetik varyasyonlara sahip
olamayacaktır. Evcilleştirme öncesi popülasyonda bu zorluklar-
dan kurtulmasına yardımcı olacak aleller kaybolmuş olacaktır.
5. a) Ahmet Bey, hedefinde yıllık süt üretim miktarı en fazla olan 2,
3, 5 ve 6 numaralı inekleri seçerse sürüsünün gelecekteki süt
üretimini daha da arttırabilir.
b) Süt ürünleri üreticileri, yalnızca sağlıklı hayvanları seçmez,
aynı zamanda tüketicilerin gıda tedarikini doğrudan etkile-
yen özellikleri de geliştirir. Mandıralarda üretilen süt; peynir,
yoğurt, tereyağı, ekşi krema ve dondurma gibi birçok ürünün
yapımında kullanılır.
c) Hayvan sağlığının yakından izlenmesi, doğru beslenme, barın-
ma ve atık yönetimi hayvan üretimini etkiler. Bir buzağı üstün
özelliklerle doğabilir, ancak uygun şekilde bakılmazsa veya
doğru beslenmezse hayvanın üstün özellikleri bundan olum-
suz etkilenebilir.
Etkinlik No.: 97 - En İyisini Bulmak
1. İlk çağlarda yaşayan insanlar ihtiyaçlarını karşılamak için üstün
özellikteki bitkileri tespit etmişler ve bunları tekrardan üreterek
çoğaltmayı başarmışlardır. Daha sonra yabani bitki türlerinin
ıslah edilerek kültüre alınması işlemi gerçekleştirilmiştir. Hâlen
üretimi yapılan türlerin büyük çoğunluğu çok uzun zaman dili-
minde değişime uğramış türlerdir. Örneğin ana vatanı Anadolu
olan buğdayın tarımının çok eski devirlerde Karacadağ etek-
lerinde ve Göbekli Tepe’de yapıldığı bilinmektedir. Mendel’in
kalıtımla ilgili çalışmaları öncesinde yapay seçilim ve melezleme
yapıldığı da bilinen bir gerçektir.
2. Hayır, bazen zararlı değişiklikler de ortaya çıkabilir. Örneğin
GDO’lu mısır şu şekilde üretilmiştir: Bitkiyi böcek saldırılarına
karşı koruyacak gen, bakteri aracılığıyla mısır bitkisine aktarılmış
ve bu mısırlar etanol üretimi ve hayvan yemi olarak kullanılmış-
tır. Daha sonra zamanla gıda maddelerine katılmasıyla insanlar-
da alerji ve diğer sağlık sorunları görülmeye başlanmıştır.
3. Günümüzde bitkilerin kaliteli, yüksek verimli, hastalıklara ve
zararlılara karşı dayanıklı ve olumsuz çevre şartlarına karşı di-
rençliliği vb. özelliklerinin yanında muhafaza kolaylığı, sofralık
tüketime uygunluk, besin değerinin yüksekliği, görünümünün
güzel olması, teknoloji ve ilaç sanayilerine uygunluk özellikleri
aranmaktadır. Bu özellikler çerçevesinde ıslah çalışmaları yapıl-
maktadır.

239