Page 235 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
7. Rüzgârla tozlaşan bitkiler, genelde çok sayıda polen oluşturur. 3. AAa genotipli endospermde A genleri polar çekirdekten, a geni
Çok sayıda polen, rüzgârla taşınmayı ve tozlaşmayı kolaylaştırır. spermden gelmektedir. Çünkü endosperm iki tane polar çekirdekle
Böceklerle tozlaşmadığı için taç yapraklarının bulunmasına ya da bir tane sperm çekirdeğinin döllenmesi sonucu oluşur. Dolayısıyla
görkemli olmasına gerek yoktur. Çünkü taç yaprağın renkli ve dik- megaspor ana hücresinde mutlaka bir A geni bulunmalıdır. Mik-
kat çekici olması, rüzgârla tozlaşan canlılar için gerekli değildir. rospor ana hücresinde ise mutlaka a geni bulunmalıdır. Bitkinin bü-
Etkinlik No.: 81 - Sabun Baloncukları tün vücut hücreleri aynı genotipte olmalıdır. Erkek ve dişi organ aynı
1. Arılar tozlaşmayı sağlayan en önemli canlılardandır. Özellikle çiçekte olduğuna göre megaspor ana hücresi ile mikrospor ana hücre-
lerinin genetik yapıları aynı olmalıdır. Bu yüzden megaspor ana hüc-
tarımsal üretimde arıları modern tarımın önemli bir unsuru ola- resi ve mikrospor ana hücresi Aa genotiplidir. Zigotun ise yumurta ve
rak kabul etmektedirler. Bal arıları, doğal bitkilerin tozlaşmasına spermin döllenmesi ile oluştuğu için genotipi Aa olmalıdır.
yardım ederek toprak erozyonunun azalmasını ve aynı zamanda
nesli tükenmekte olan bitki türlerinin korunmasını sağlamakta- 4. Kapalı tohumlu bitkilerin çiçeklerinin salgıladığı çeşitli renk ve
dır. Bu sayede doğal yaşamdaki biyolojik denge korunmaktadır. kokulardaki nektar ve ayrıca çiçeklerin sahip olduğu göz alıcı
Çiçeklerden bal özü arayan arılar çiçeklerin erkek organlarından renkler, arıları kendine doğru çeken kokular beslenmek için bu
kanat ve ayaklarına bulaşan çiçek tozlarını, kondukları başka bir nektara ihtiyaç duyan pek çok arıyı cezbeder. Bu arılar da genel-
çiçeğin dişi organının tepeciğine bırakırlar. Tepeciğe yapışan likle beslenmede ihtiyaç duydukları nektara ulaşırken polenleri
polenler, dişicik borusundan polen tüpüyle yumurtalığa iner ve taşıyan yapılardan geçmek zorundadır. Bu sırada polenler çoğu
döllenme gerçekleşir. kez arının bacaklarındaki kıllara takılır ve böylece hayvan başka
2. Amaç rüzgâr gibi dış etmenlerle polenlerin hedefine ulaşmama bir çiçeğe ulaştığında polenler de o çiçeğe taşınmış olur.
riskini azaltmaktır. Doğada rüzgârla tozlaşan bitkiler kendi tü- 5. Çiçekli bitkilerin bazıları kendi kendini dölleyebilirken bazıları
ründen bir bitkiye ulaşmak için milyonlarca polen üretir. Yapay da dölleyemez. Dişi organın erkek organa göre daha üst konum-
yolla tozlaşmayla tehdit altındaki bitki türlerinin korunması ve da bulunması ve gametlerin oluşma dönemlerinin farklı olması,
çoğaltılması, zarar görmüş yaşam alanlarının yeniden yapılan- erselik çiçeklerin kendi kendine döllenme olasılığını ortadan kal-
ması sağlanabilir. dırır. Bu durumda tür içinde farklı bireylerle tozlaşma gerçekle-
3. Çiçek tozlarının taşınma süreci aynı çiçeğin erkek ve dişi organ- şir. Bu da tür içinde çeşitliliğin oluşmasını sağlar. Çeşitlilik ise
türün değişen ortam koşullarına uyum şansını arttırır.
ları arasında gerçekleşirse “kendine tozlaşma (a)”, iki ayrı çiçeğin
arasında gerçekleşirse “çapraz tozlaşma (b)” denir. 6. Bu adaptasyonlar tohumların bulundukları yerden daha uzağa
Kendine tozlaşmada erkek ve dişi organ aynı çiçek üzerindedir taşınmasını sağlar. Böylece bitkilerin yaşama şansları artacaktır.
ve dış etmenlere gerek duymadan tozlaşma sağlanabilir. Üreme Aksi hâlde tohumlar ana bitkinin hemen yakınına düşer ve bura-
açısından kolay bir yöntemdir, genetik çeşitlilik çok azdır. Tercih da çimlendiğinde ana bitkiyle ışık, su, mineral gibi yaşamasında
edilen özellikleri korumak anlamında yararlıdır fakat hastalık ya- gerekli olan temel faktörler için rekabete girmeleri gerekirdi.
pıcı bir genin oğul döllere aktarılmasına da neden olabilir. Çap- 7. Sincapların bu faaliyetleri aslında bitkilerin nesillerini devam
raz tozlaşma, su, rüzgâr, hayvanlar ve böcekler gibi haricî tozlaş- ettirebilmeleri ve yayılabilmeleri bakımından önemli bir durum-
ma ajanları gerektirir. Genetik çeşitlilik daha fazladır. Çiçekler, dur. Gömdükleri ve unuttukları tohumlar zamanı geldiğinde
kendiliğinden tozlaşmayı önlemek için, dişi ve erkek organların çimlenerek yeni bitkilerin oluşmasını sağlayacaktır.
farklı zamanlarda olgunlaşması gibi çeşitli mekanizmalara başvu-
rur. İstenmeyen karakterlerin elenebildiği bir tozlaşma şeklidir. Etkinlik No.: 83 - Tohum ve Meyve
Değişen ortam koşullarına daha dayanıklı bireylerin oluşmasını 1. Olası Cevap: Çiçekli bitkiler eşeyli ürerler. Çiçekler çoğunlukla
sağlar. taç yaprak, çanak yaprak, erkek organ ve dişi organ olmak üzere
4. 1) Hermafrodit bitki 2) Monoik bitki 3) Dioik bitki 4 kısımdan meydana gelir. Erkek organda polenler, dişi organda
Genetik çeşitlilik; 3 > 2 > 1 ise yumurta hücreleri oluşur. Polenler rüzgâr, su ya da hayvanlar
yardımıyla dişi organın tepeciğine konar. Bu olaya tozlaşma denir.
5. Tozlaşmanın ardından polendeki vejetatif çekirdek mitoz bölün-
1) Diploit 10) Kutup hücreleri
me ile polen tüpünü oluşturur. Polen tüpü, dişiçik borusundan
2) Tepecik 11) Megaspor (n) aşağı doğru inerken generatif çekirdek mitoz ile iki tane sperm
3) Yumurtalık 12) Yumurta ortaya çıkarır. Spermler tohum taslağındaki mikropil denilen açık-
lıktan içeriye girer. Spermlerden bir tanesi yumurtayı dölleyerek
4) Tohum taslağı 13) Polar çekirdekler zigotu diğeri de polar çekirdekleri dölleyerek endospermi oluş-
5) Mikrospor ana hücresi (2n) 14) Sperm çekirdekleri turur. Endosperm tohum için gerekli besin maddelerini depolar.
Döllenmeden sonra zigot mitoz bölünmeler ile gelişerek embriyo-
6) Mikrosporlar (n) 15) Polen tüpü ya, tohum taslağı da tohuma dönüşür. Dişi organdaki yumurta-
7) Üretken (Generatif) çekirdek 16) Embriyo kesesi lık denen şişkin kısmın farklılaşması ile de meyve oluşur. Meyve,
tohumu koruyan yapıdır. Zigot, embriyo, tohum kabuğu ve meyve
8) Tüp (Vejetatif) Çekirdek 17) Triploit çekirdek (3n)
2n kromozomlu iken endosperm 3n kromozomludur.
9) Megaspor ana hücresi (2n) 18) Zigot 2. Tohum, embriyo, endosperm ve tohum kabuğundan oluşur. Bu
kısımların köken aldıkları yapılar aşağıda gösterilmiştir.
Etkinlik No.: 82 - Çiçekten Meyveye Tohum taslağı→Tohum
1. a) Vejetatif ve generatif çekirdekler mikrosporun endomitoz Zigot→Embriyo
diğer deyişle sadece çekirdeklerinin mitoz geçirmesi sonucu Triploit çekirdek→Endosperm (Besi doku)
oluştukları için genetik yapıları aynıdır. Tohum taslağı dış örtüsü→ Tohum kabuğu
b) Mikrospor ana hücresi mayozla n kromozomlu mikrosporları 3. I. açıklama yanlıştır. Tohumun içinde yer alan endosperm ve
oluşturur; mayoz sonucu dört hücre oluştuğu için genetik ya- embriyonun kromozom sayıları farklıdır. Endosperm 3n kromo-
pıları farklıdır. zomlu, embriyo ise 2n kromozomludur.
2. Hayır, katılmam. Polenin içerisinde vejetatif ve generatif çekir- II. açıklama doğrudur.
dekler vardır. Sperm yoktur. Spermler tozlaşmadan sonra gene- III. açıklama yanlıştır. Meyve tohumun besin kaynağı değildir.
ratif çekirdeklerin mitoz bölünmesi sonucu oluşur. Tohum için- Meyve tohumu koruyan ve yayılmasını sağlayan bir araçtır. To-
de ise embriyo ve besin dokusu bulunur. hum endospermden beslenir.

234