Page 239 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
4. Dormansi, tohumun çimlenme zamanını kontrol eden bir me- Etkinlik No.: 94 - Bizi Biz Yapanlar, Farklılıklar
kanizma gibi işlev görür. Tohumun uygun olmayan dönemlerde
çimlenmesini önleyerek türün hayatta kalmasını ve devamlılığını 1. Hayır, katılmam. Çevresel etken olarak pestisit, genlerde deği-
sağlar. Ayrıca özellikle meyvecilikte çiçek açma zamanını ve çi- şikliğe sebep olmamıştır. Bu pestisit, direnç genine sahip olan ve
çeklenme sırasını tayin eder. Bazı şartlarda tür çeşitlerinin her- bu gene sahip olmayan sivrisineklerin seçilim yolu ile ayrılmasını
hangi bölgede yetiştirilmesini sınırlandırır. sağlamıştır. Dirençli olanların hayatta kalması ile bu sineklerin
5. ABA hormonu genel olarak çimlenmeyi engellemede ve dor- popülasyondaki oranı artmıştır.
mansinin devamlılığında, tohumda enzim sentezini teşvik ede- 2. Sıtma paraziti normal alyuvara sahip kişilerin ölümüne sebep
rek giberellinlerin inhibe edilmesinde, çiçeklenmeyi engelleme- olacaktır. Popülasyonda var olan orak hücreli kişiler, doğal seçi-
de, hücre bölünmesinin azalmasında etkilidir. Kuraklık ve nem lime uğrayacak ve alel sıklığı artacaktır.
stresinden bitkileri korumak için stomanın kapanmasını sağlar. 3. Antibiyotiğe dirençli olan bakteriler bu direnç genini birbirlerine
Giberellinler, gövdelerde hücre uzamasını ve hücre bölünmesini aktarmışlar ve sayıları hızla çoğalmıştır. İnsanlarda ise bu du-
uyarır. Tohum embriyoları, zengin bir giberellin kaynağıdır. Gi- ruma karşı kendilerinde bir seçilim gerçekleşmediğinden insan
berellinler dormansinin kırılması ve çimlenmenin başlaması için bakteriyel enfeksiyona yenik düşmüştür.
tohuma sinyal gönderir. 4. Bakterilerin insanlarda yol açtığı sonuçlar aynı olmasa da benzerlik
ABA/GA oranı yüksek olursa absisik asidin daha fazla olması gösterir. Antibiyotiğe dirençli bakterinin bir kişide ortaya çıkması
çimlenmeyi engeller ve dormansinin devamlılığını sağlar. ABA/ olumsuzluğu sınırlandırır. Fakat milyonlarca kişide bu bakterilerin
GA oranı düşük ise giberellin miktarı fazla demektir bu durumda sayısının artması enfeksiyonla mücadeleyi imkânsız hâle getirebilir.
ise domansi kırılır ve çimlenmeyi teşvik eder. Çünkü giberellin 5. Eşeyli üreme, gelişmiş canlılardaki çeşitlilikte en belirleyici faktördür.
hücre bölünmesini artırır ve uzamaya olumlu etki yapar. Eşeyli üremenin 3 alt basamağının her biri çeşitliliğe katkı sağlar:
Etilen, sitokinin hormonları da çimlenme üzerinde etkilidir. Si- 1. Homolog kromozomların rastgele dağılması
tokininler ABA etkisini engelleyerek GA teşvik edici bir etkiye 2. Krossing over
sahiptir. Bazı tohumlarda etilenin de çimlenme üzerinde olumlu
etki yaptığı bilinmektedir. 3. Rastgele döllenme
6. Mısır tek çenekli (monokotiledon), fasulye ise çift çenekli (di- 6. Virüslerin çok basit bir yapıları vardır. Karmaşık yapılı varlık-
kotiledon) bitkilerdir. Tohumun çimlenebilmesi için su, oksijen lara göre çok daha fazla mutasyon geçirirler ve bu mutasyonlar
genellikle virüsün aleyhine olur. Aleyhine olan mutasyona sahip
ve uygun sıcaklık gereklidir. Döllenmeden sonra çevreye dağılan virüsler yok olurken kendi lehlerine olan mutasyona sahip virüs-
tohumlar, uygun ortam şartları oluştuğunda su alır. Tohumda ler yayılmaya ve hayatta kalmaya devam etmektedir. Bu durum
metabolik olaylar hızlanır. Bu sırada fotosentez yapamayan emb- da doğal seçilim ile açıklanabilir.
riyonun besin ihtiyacını, besi doku sağlar. Enerji üretimi artar.
Hücrelerin büyümesi ve mitoz bölünmeler hızlanır. Tohum ka- Etkinlik No.: 95 - Mutfaktaki Yapay Seçilim
buğu çatlar. Kabuğu çatlayan tohumların embriyosu, serbest ka- 1. Bitki ve hayvanlarda istenilen özellikleri taşıyan bireyler elde
lır ve büyür. Çimlenmekte olan tohumdan ilk olarak embriyonik edilmesidir.
kök çıkar. Daha sonra oluşan embriyonik gövde, yukarı doğru 2. Evet, katılırım. İstenilen özelliklere sahip bireyler elde edilirken tür içi
uzamaya başlar ve yeni bitki (fide) oluşur. Fasulye gibi çift çenek- farklı özelliklere sahip bireyler elenir. Bu da tür içi çeşitliliği tehdit eder.
li bitkilerde çimlenme sırasında tohum içinde kalan embriyonik
gövde yukarı doğru büyürken çenekler toprak üstünde kalır. Mı- 3. Cevap: b, c ve d ifadeleri doğrudur. İnsanlar, yapay seçilimli üre-
sır gibi tek çenekli bitkilerin çoğunda ve bezelye gibi çift çenekli tim uygulamalarıyla bitki ve hayvanlardan istedikleri özellikleri
bazı bitkilerde ise çenekler toprak altında kalır. taşıyan bireyler elde ederler. Bu özellikleri taşıyan bireyler kendi
aralarında çiftleştirilir. Böylece istenilen özellikler nesilden nesi-
Etkinlik No.: 93 - Bakteriler de Direnir le aktarılır. a ve ç yanlış bir ifadedir. Çevre koşulları ve çevreye
1. İnsan sağlığına zarar veren mikropları öldürmek veya insan vü- uyum doğal seçilim için geçerlidir.
cudundan atmak amacı ile antibiyotikler kullanılmaktadır. Anti- 4. Olası cevap: Bu türler bir süre sonra asıl ata canlının genetik ya-
biyotikler sayesinde kişi yaşadığı bakteri kaynaklı hastalıklardan pısına sahip türe dönüşür.
kurtulur ve vücudun sağlıklı olması sağlanır. Ancak antibiyotik- 5. Cevap: a ve d ifadeleri doğal seleksiyondur. Türler çevreye uyum
ler yararlı bakterilerin ölümüne de yol açtığından zararlıdır. gösterecek adaptasyonlara sahiptirler. Uyum gösteremeyenler
2. İnsanın bağırsaklarında yaşayan B ve K vitamini üreten bakte- elenir. b, c, ç ifadeleri ise yapay seleksiyondur. Yapay seçilimde
riler bulunur. Antibiyotikler bu yararlı bakterileri de öldürebilir. istendik özellikleri mevcut olan canlıların seçilerek çoğaltılması
K vitamini depolandığından eksikliği fazla hissedilmez. Ancak B söz konusudur.
vitamininin vücuda günlük olarak alınması gerektiğinden hasta-
lara B vitamini tavsiye etmiştir. Etkinlik No.: 96 - Yapay Seçilim
3. Hayır, antibiyotikler tedavi için belirlenen süre kadar kullanılmalı- 1. İnsan müdahales olmaksızın
dır. Erken bırakılması durumunda hastalık tekrarlayabilir ve bak- doğal gerçekle r. Özell kler ebeveynlerden İsten len özell kler nsanlar
tarafından seç l r.
teriler bu antibiyotiği tanıyarak antibiyotik direnci oluşturabilir. döllere aktarılır.
4. Kalıtsal varyasyon kavramıyla açıklamalıdır. Antibiyotiklere du- Popülasyondak b reyler n B rey n genet k özell ğ n n
Kazanılan özell kler b reyler n
yarlı olan bakteriler azalmış, dirençli bakteriler varlığını devam ya ama ansını artıran değ m yle sonuçlanır. ya ama ansını da ma artırmaz.
ettirmiştir. Kadının vücudunda çoğalan bakteriler bir çok antibi- özell kler kazanılır. Genet k değ m nes ller
yotiğe direnç gösteren bakterilerdendir. boyunca devam eder.
5. Hangi bakterinin hangi antibiyotikten etkilendiği belirlenirse Doğaya en y uyum Varyasyon ve kalıtılab l r
hastalığa yol açan bakteriye özgü antibiyotik kullanılarak kısa sağlayan b reyler ya ar. özell kler gerek r.
sürede sonuç alınır. Gereksiz antibiyotik kullanımı önlenir. Böy-
lelikle yararlı bakteriler zarar görmemiş olur. 2. Hayır, katılmam. Yapay seçilimin iki tane elzem elemanı vardır.
6. Yanlıştır. Çünkü gribal enfeksiyon virüs kökenlidir ve antibiyo- Bunlardan biri varyasyon diğeri ise kalıtılabilirliktir. Bireyde
tikler virüslere etki etmez. gözlenen her özellik kalıtım yoluyla aktarılmaz. Kalıtsal olmayan
varyasyonlar “modifikasyon” olarak adlandırılır. Bu özellikler
yavru bireylere aktarılmaz.

238