Page 61 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 61
26 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
3. Bir öğrenci, “ATP’nin üretimi ekzergonik bir tepkime iken, ATP’nin tüketimi endergonik bir tepki-
medir.” açıklamasını yapıyor. Bu açıklama doğru mudur? ATP döngüsünü de düşünerek cevabınızı
açıklayınız.
Yönerge Aşağıda verilen metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Yeryüzünde yaşamın devamı, enerjinin varlığı ve dönüşümü ile müm-
kündür. Enerji, iş yapabilme yeteneğidir. Canlılarda meydana gelen
bütün yaşamsal faaliyetlerin ayrılmaz bir parçası olan enerji; büyüme,
2. Yönerge Aşağıdaki metin ve şekilden yararlanarak soruları cevaplayınız. gelişme, çoğalma, konuşma, düşünme vb. olaylarda kullanılır. Kemo-
sentez yapan canlılar hariç kullanılan bu enerjinin temel kaynağı gü-
Termometre Günlük yaşamda “kalori” kelimesi çok kullanılmasına karşın
Yakma tel neştir. Canlılar, var olan birçok enerji türünü bir formdan başka bir
Karı tırıcı termokimyada birim “kilokalori”dir. Bir kilokalori, 1 kg suyun forma dönüştürebilir. Örneğin fotosentez yapan canlılar, ışık enerjisini
sıcaklığını 1°C yükseltmek için gereken ısı enerjisidir. Yiyecek-
lerdeki kalori düzeyini ölçmek için kullanılan gereç “bomba besinlerin yapısındaki kimyasal bağ enerjisine dönüştürebilirler.
kalorimetre”dir. Yiyecek maddesi, su tankının içinde bulunan, Hücrelerde geçekleşen yapım ve yıkım tepkimelerinin tamamı me-
yüksek basınçlı oksijenle dolu bir kapalı kutuya konulur ve ya- tabolizmadır. Basit moleküllerden karmaşık yapılı moleküllerin
kılır. Yiyecek maddesi yandıkça suyun sıcaklığı ölçülebilecek sentezlenmesine anabolizma (yapım), karmaşık moleküllerin ba-
Su Oks jenl
ortam kadar yükselir. Bu ölçü, hesaplanan kalori miktarının temelini sit moleküllere parçalanmasına katabolizma (yıkım) denir. Yapım
oluşturur. Bu işlemler yapılırken kalorimetre ölçüleri, vücut tepkimeleri enerji gerektiren endergonik, yıkım tepkimeleri ise ge-
Bes n nellikle enerji açığa çıkaran ekzergonik tepkimelerdir.
koşullarına uyacak biçimde ayarlanmalıdır.
Görsel 2: Bomba kalorimetre EKZERGONİK TEPKİME ENDERGONİK TEPKİME
............................................ ............................................
4. Eşit miktarda yağ, karbonhidrat ve protein molekülleri oksijenli ortama yerleştirilip ayrı ayrı yakı- ............................................ ............................................
larak termometredeki değer gözlemleniyor. Yapılan gözlemler sonucu termometrede ölçülen de- ............................................ ............................................
ğerin, birim zamanda en yüksek olan besinden en az olan besine doğru sıralanışının nasıl olmasını ............................................ ............................................
beklersiniz? Kısaca açıklayınız. ............................................ ............................................
5. Besin maddelerindeki kalori hesaplama işlemleri yapılırken kalorimetre ölçülerinin vücut koşulları-
na benzeyecek biçimde düzenlenmesinin temel amacının ne olabileceğini açıklayınız.
6. Zayıflamak isteyen bireylere genellikle kalori açığı oluşturması tavsiye edilmesinin nedeni ne olabi- 1. Yukarıdaki görselde verilen boşlukları doldurunuz. Bu görseli açıklayan kısa bir metin yazınız.
lir? Cevabınızı verirken sağlıklı bir bireyin günlük kalori ihtiyacını göz önünde bulundurunuz.
60
Hazırlayan: Ali EROĞLU
