Page 59 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

25 BİYOLOJİ 12 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Hücre içinde ATP nasıl yıkılır? Yıkım sonucu açığa çıkan enerji hücre içinde hangi olaylarda kulla-
nılır? Örnek vererek açıklayınız.

1. Yönerge Aşağıdaki metin ve şekilden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Enerji, iş yapabilme ya da bir değişikliğe neden olabilme yeteneği olarak tanımlanır. Enerji, duran bir
3. İnsan vücudunda ATP kazanımı için öncelikle glikoz molekülü parçalanır. Ancak glikoz bir seferde
değil kademeli olarak parçalanarak açığa çıkan enerji ATP sentezinde kullanılır. Glikozun kademeli nesneyi harekete geçirebilir veya bir molekülün yapısını değiştirebilir. Işık enerjisi, elektrik enerjisi, po-
parçalanmasının sebeplerini açıklayınız. tansiyel ve kinetik enerji gibi çeşitli enerji biçimleri vardır. Enerji yok edilemez ve yoktan var edilemez,
ancak farklı bir biçime dönüştürülebilir, depolanabilir ve aktarılabilir.
Enerjiyi depolama ve aktarma yeteneği ATP’nin yapısal özelliklerinden kaynaklanmaktadır. ATP mole-
külü azotlu bir baz (adenin), beş karbonlu bir şeker (riboz) ve birbirine bağlı 3 fosfat grubundan oluşur.
Kimyasal enerji, ATP’nin fosfat grupları arasındaki bağlarda depolanır.
ATP, su ile tepkimeye girdiğinde fosfat grupları arasındaki bağlar çözülür (hidroliz) ve büyük miktarda
4. Aşağıda ATP’nin yapısı ve bulundurduğu bağlar A, B ve C şeklinde gösterilmiştir. enerji açığa çıkar. ATP’nin fosfat bağlarının en önemli özelliği çok kırılgan olmalarıdır. Enerji açığa
çıkaran tepkimelere ekzergonik tepkimeler, gerçekleşmesi için enerjiye ihtiyaç duyulan tepkimelere ise
Aden n
endergonik tepkimeler denir.
C C B Hücrede ATP sentezi fosforilasyon reaksiyonlarıyla gerçekleşir. Bir organik moleküle fosfat grubu bağ-
A lanmasına fosforilasyon denir. Fosforilasyon, ATP sentezinde kullanılan enerjinin kaynağına göre oksi-
datif fosforilasyon, substrat düzeyinde fosforilasyon ve fotofosforilasyon olmak üzere 3’e ayrılır.
R boz
a) ATP’nin yapısındaki A, B ve C ile gösterilen bağların adları nedir? Aden n Tr fosfat

R boz

Fosfat ATP Fosfat
b) ATP, nükleik asit ve yağlarda ortak olan bağ hangisidir? Kısaca açıklayınız.
Enerj Enerj
(Bes nlerden (Hücren n
elde ed len) kullanımı ç n)
5. İnsan vücudunda enerji eldesi hücresel solunumla sağlanır.
a) Solunum reaksiyonları ne tür reaksiyonlardır? Bu süreçte hangi fosforilasyon çeşitlerinin görül- ADP
düğünü açıklayınız. Aden n D fosfat
R boz

Görsel 1: Fosforilasyon ve defosforilasyon
b) Solunumla elde edilen ATP, endergonik ve egzergonik tepkimeler arasında nasıl bir rol oynar?
Kısaca açıklayınız.
1. İnsan vücudunda hangi enerji dönüşümleri olur? Örneklerle açıklayınız.

6. Beslenme ile yeterli karbonhidrat alınmadığı durumlarda enerji elde etmek için yağ ve protein kullanılır.
a) Proteinlerin vücutta enerjiye dönüşmesi nasıl olur? Protein ağırlıklı beslenenlerin neden daha
fazla su tüketmesi gerektiğini açıklayınız.
2. Fotosentez sonucu oluşan bir glikozu tükettiğinizi ve bu glikozdaki enerjiyi hücrenizde aktif taşıma
için kullandığınızı düşününüz. Tükettiğiniz bu enerji hücrenizde kullanılana kadar hangi fosforilas-
yon olayları gözlemlenir? Kısaca açıklayınız.
b) Uzun süreli açlık durumlarında vücudun canlılığını sürdürmek için gerekli enerjiyi nasıl sağla-
dığını açıklayınız.

58
Hazırlayan: Dr. Figen EMEKSİZ AYRANCI