Page 58 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 25

2. ÜNİTE > Canlılarda Enerji Dönüşümleri Kazanım 12.2.1.1. Canlılığın devamı için enerjinin gerekliliğini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi İNSAN VÜCUDUNUN PARA BİRİMİ: ATP 30 dk.

Amacı ATP’nin yapısı, elde edilme yolları ve vücuttaki kullanım alanlarını açıklayabilme. Bireysel
Yönerge Aşağıda verilen metin ve görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Aden n
Fosfatlar
R boz

Fosfat ATP Fosfat

Bes nlerden Hücrede
elde ed len kullanılacak
enerj enerj

ADP
Aden n
Fosfatlar
R boz

Görsel: Fosforilasyon ve defosforilasyon
Canlılığın devamı için gerekli olan enerji çeşitlerinin çoğunun kaynağı güneş enerjisidir. Ancak canlılar
güneş enerjisinden doğrudan yararlanamaz. Fotosentetik canlılar tarafından gerçekleştirilen fotosentez
sonucu, güneş enerjisi kimyasal bağ enerjisine dönüştürülerek besin üretilir. Canlılar hücresel solunumla
bu besinlerden elde ettikleri kimyasal enerjiyi ATP adı verilen özel bir molekülün yapısında kimyasal bağ
enerjisi olarak tutar. Her hücre metabolizması için gerekli ATP’yi kendisi sentezler. ATP depolanmaz,
hücreden hücreye aktarılmaz. ATP; ısı, elektrik, kimyasal enerji gibi başka formlara kolayca dönüşebilir.
Canlılar ATP enerjisini özümleme (yapım, üretim) reaksiyonlarında ve hareket etme, vücut sıcaklığını
ayarlama, dolaşım, boşaltım, uyarı iletimi gibi metabolik olaylarda kullanır.
Canlı vücudunda enerji açığa çıkartan reaksiyonlara ekzergonik tepkime denir. Hücrede gerçekleşen solu-
num ve fermantasyon tepkimeleri ekzergoniktir. Gerçekleşmesi için enerjiye ihtiyaç duyulan tepkimelere
ise endergonik tepkime denir. Hücrede gerçekleşen yapım tepkimeleri endergonik tepkimelere örnektir.
Organik maddelere fosfat grubu eklenmesi fosforilasyon, organik maddelerden fosfat grubu kopartılma-
sı ise defosforilasyondur. ADP molekülüne bir fosfat grubu eklenerek ATP sentezlenmesi fosforilasyon
tepkimesine örnektir. Canlılarda ATP sentezi enerji kaynağına göre 3 şekilde gerçekleşir.
A- Substrat Düzeyinde Fosforilasyon, B- Oksidatif Fosforilasyon, C- Fotofosforilasyon

1. Soluduğumuz hava, yediğimiz ve içtiğimiz besinler vücudumuz tarafından işlenir, kullanılır ve ih-
tiyaç duyduğumuz enerjiye dönüştürülür. Günlük işler için yapılan her hareket enerji gerektirmek-
tedir. Buna göre:
a) İnsanda günlük harcanan enerji miktarını belirleyen koşulların neler olduğunu açıklayınız.

b) Besin maddelerinin enerjiye dönüşümünün nasıl gerçekleşmekte olduğunu açıklayınız.

c) Gün içerisinde hiç hareket etmeden yatan bir insanın enerji ihtiyacı var mıdır? Kısaca açıklayınız.

57