Page 60 - Biyoloji - 12 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 12 26

2. ÜNİTE > Canlılarda Enerji Dönüşümleri Kazanım 12.2.1.1. Canlılığın devamı için enerjinin gerekliliğini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi ATP’NİN HİKÂYESİ 30 dk.

Amacı Canlılığın devamı için enerjinin gerekliliğini açıklayabilme. Bireysel
1. Yönerge Aşağıdaki metin ve şekilden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Enerji, iş yapabilme ya da bir değişikliğe neden olabilme yeteneği olarak tanımlanır. Enerji, duran bir
nesneyi harekete geçirebilir veya bir molekülün yapısını değiştirebilir. Işık enerjisi, elektrik enerjisi, po-
tansiyel ve kinetik enerji gibi çeşitli enerji biçimleri vardır. Enerji yok edilemez ve yoktan var edilemez,
ancak farklı bir biçime dönüştürülebilir, depolanabilir ve aktarılabilir.
Enerjiyi depolama ve aktarma yeteneği ATP’nin yapısal özelliklerinden kaynaklanmaktadır. ATP mole-
külü azotlu bir baz (adenin), beş karbonlu bir şeker (riboz) ve birbirine bağlı 3 fosfat grubundan oluşur.
Kimyasal enerji, ATP’nin fosfat grupları arasındaki bağlarda depolanır.
ATP, su ile tepkimeye girdiğinde fosfat grupları arasındaki bağlar çözülür (hidroliz) ve büyük miktarda
enerji açığa çıkar. ATP’nin fosfat bağlarının en önemli özelliği çok kırılgan olmalarıdır. Enerji açığa
çıkaran tepkimelere ekzergonik tepkimeler, gerçekleşmesi için enerjiye ihtiyaç duyulan tepkimelere ise
endergonik tepkimeler denir.
Hücrede ATP sentezi fosforilasyon reaksiyonlarıyla gerçekleşir. Bir organik moleküle fosfat grubu bağ-
lanmasına fosforilasyon denir. Fosforilasyon, ATP sentezinde kullanılan enerjinin kaynağına göre oksi-
datif fosforilasyon, substrat düzeyinde fosforilasyon ve fotofosforilasyon olmak üzere 3’e ayrılır.

Aden n
Tr fosfat
R boz

Fosfat ATP Fosfat

Enerj Enerj
(Bes nlerden (Hücren n
elde ed len) kullanımı ç n)

ADP
Aden n D fosfat
R boz

Görsel 1: Fosforilasyon ve defosforilasyon

1. İnsan vücudunda hangi enerji dönüşümleri olur? Örneklerle açıklayınız.

2. Fotosentez sonucu oluşan bir glikozu tükettiğinizi ve bu glikozdaki enerjiyi hücrenizde aktif taşıma
için kullandığınızı düşününüz. Tükettiğiniz bu enerji hücrenizde kullanılana kadar hangi fosforilas-
yon olayları gözlemlenir? Kısaca açıklayınız.

59